"ล้างฟองน้ำ" บทสนทนาธรรมว่าด้วยการเริ่มต้นใหม่

"ล้างฟองน้ำ" บทสนทนาธรรมว่าด้วยการเริ่มต้นใหม่
โดยธรรมาจารย์อาวุโสสองท่าน คือ พระภิกษุฟับเอิ๋น และพระภิกษุณีดั๋งเงียม แห่งหมู่บ้านพลัม


หลวงพ่อส้มโอ : พวกเราบางคนอาจได้ฟังการนำเสนอเรื่องการเริ่มต้นใหม่มาหลายครั้งแล้ว หากคุณเข้าร่วมงานภาวนากับ หลวงปู่ ติช นัท ฮันห์ ก็จะพบการนำเสนอเรื่องนี้ทุกครั้ง

ครั้งนี้สังฆะได้ขอให้หลวงพี่และหลวงพี่ดั๋งเงียมนำเสนอเรื่องการเริ่มต้นใหม่ หลวงพี่ดั๋งเงียม (Sister Ðang Nghiêm -Adornment with equality) ประดับประดาด้วยความไม่แบ่งแยก และหลวงพี่ฟับเอิ๋น ( Brother Dharma Seal ) ที่แปลว่าแมวน้ำ หรือ จะหมายความว่าตราประทับก็ได้ เอาล่ะ ทีนี้คุณก็จะจำชื่อของเราสองคนได้แล้ว (หัวเราะ)

เมื่อ 2-3 วันก่อน เราสองคนได้พบกัน และพูดคุยกันว่า พวกเรานำเสนอเรื่องการเริ่มต้นใหม่มาหลายปีแล้ว ทุกครั้งหลวงพี่ก็อยากเสนอเริ่มต้นใหม่ให้ใหม่อยู่เสมอ และคิดว่าเราควรจะทำอย่างไรดี เอาล่ะ ถึงตอนนี้ คุณจะได้พบกับการเริ่มต้นใหม่ในรูปแบบละครล้อชีวิต ลองมาดูกันดีกว่าว่า เริ่มต้นใหม่ในวันนี้ ได้วิวัฒนาการไปถึงไหนแล้ว! (หัวเราะเสียงดัง)

เช้านี้ ในการบรรยายธรรมของ Sister Annabel ได้พูดถึงชายคนหนึ่งที่กำลังทำงานในโรงรถได้หันไปบอกภรรยาของเขาว่า "ฉันรู้ว่าเธอกำลังเป็นทุกข์มาก ลองเล่าให้ฉันฟังบ้างเถิด" นี่ถือเป็นรูปแบบหนึ่งของการเริ่มต้นใหม่ ทีนี้ เราลองมาถามหลวงพี่ดั๋งเงียมว่า ท่านมีข้อคิดเห็นยังไงบ้างเกี่ยวกับการปฎิบัติเริ่มต้นใหม่ และเราควรจะทำยังไงดีก่อนที่จะเอ่ยประโยคเช่นนั้นกับคนที่เรารัก ขอหลวงพี่ดั๋งเงียมช่วยแลกเปลี่ยนด้วย

ฟองน้ำสะอาดหรือยัง

หลวงพี่ดั๋งเงียม : ก็ต้องขอถามกันก่อนว่า "ฟองน้ำสะอาดหรือยังนะ?" (หัวเราะเสียงดัง)

หลวงพ่อส้มโอ : มันแปลว่าอะไรหรือที่ว่าล้าง "ฟองน้ำ" ท่านหมายความว่าอย่างไรหรือ (หัวเราะ) ผมไม่เข้าใจ ช่วยอธิบายให้ฟังหน่อยเถิด (หัวเราะ)

หลวงพี่ดั๋งเงียม : เราต่างก็รู้วิธีการล้างจานใช่ไหม เราใช้ฟองน้ำทำความสะอาดจาน แต่เราได้คิดถึงความสะอาดของฟองน้ำอันนั้นบ้างไหมนะ เพราะว่าหากฟองน้ำสกปรกแล้ว จานที่เราล้างก็คงไม่สะอาดเหมือนกัน (หัวเราะ)

ไม่ว่าเราจะกระตือรือล้นที่จะเริ่มต้นใหม่สักแค่ไหน แต่ในความเป็นจริงแล้ว ขั้นตอนแรกของการเริ่มต้นใหม่คือ การกลับมาหาตัวเราเอง และเริ่มต้นใหม่กับตัวเองก่อนต่างหาก ซึ่งเปรียบเหมือนกับการล้างฟองน้ำนั่นเอง

ปกติแล้ว พวกเรามักจะใช้ชีวิตด้วยการมองหาสิ่งใหม่ๆ อยู่เสมอ เช่น เวลาที่รองเท้าเก่า เราก็จะเปลี่ยนเป็นรองเท้าคู่ใหม่ หรือแม้ว่ารองเท้าคู่นั้นยังใหม่อยู่ แต่เราไม่ชอบมัน เราก็ไปหาซื้อคู่ใหม่มาแทน เช่นเดียวกันกับความสัมพันธ์ ที่เรายังปฏิบัติแบบนี้เช่นกัน โดยคิดว่าเราสามารถหาเพื่อน หรือคู่รักใหม่ๆ ได้เสมอ

บ่อยแค่ไหน ที่เราเริ่มต้นใหม่กับสิ่งที่เรามีอยู่แล้ว ด้วยการมองมันในมุมมองใหม่ๆ ทำให้สิ่งที่เราอยู่ด้วยนั้นสดใส มีชีวิตชีวา และสวยงามสำหรับเราอีกครั้งหนึ่ง บ่อยครั้งแค่ไหนที่เราได้ยินเสียงความคิดเดิมๆ ของตัวเอง และพูดในสิ่งเดิมๆ ทั้งที่เราก็รู้ว่า ความคิดเหล่านี้ไม่ช่วยเกิดความเข้าใจหรือความสมานฉันท์กลมเกลียวกันมากขึ้นเลย นอกจากนี้ บ่อยแค่ไหน ที่เราแทบเดาปฏิกิริยาโต้ตอบทางร่างกายที่แสดงออกมาล่วงหน้าได้ด้วยซ้ำไป

ดังนั้น การฝึกปฎิบัติเริ่มต้นใหม่จึงต้องเริ่มกันที่ฟองน้ำ ซึ่งหมายความว่า เราจะเริ่มต้นใหม่กับความคิดของเรา คำพูดของเรา และการแสดงออกทางร่างกายของเรานั่นเอง

หลวงพ่อส้มโอคะ ท่านพอจะแลกเปลี่ยนได้ไหมว่า เราจะเริ่มต้นใหม่กับความคิดของเราได้ยังไง ฉันคิดว่ามันเป็นสิ่งที่ยากที่สุดเลย


ล้มตัวนอนกับความโกรธ

หลวงพ่อส้มโอ : ในฐานะที่เป็นนักบวชนั้น ฉันคิดว่าชีวิตของผู้ฝึกปฎิบัติคือชีวิตของการฝึกปฎิบัติเริ่มต้นใหม่ในทุกขณะของชีวิต วิธีฝึกปฏิบัติการเริ่มต้นใหม่ของฉันคือ การกลับมาดูลมหายใจของตัวเอง หายใจเข้า ฉันรู้ว่าฉันกำลังหายใจเข้า หายใจออก ฉันรู้ว่าฉันกำลังหายใจออก จากนั้น หายใจเข้า ฉันตระหนักรู้ถึงร่างกายทั้งหมดของฉัน หายใจออก ฉันผ่อนคลาย มันเป็นการเริ่มต้นใหม่กับกายของฉัน

ปกติแล้ว มนุษย์เรามักปฏิบัติตัวเหมือนเครื่องจักรกล ในทันทีที่ปุ่มกดเดินหน้า เรามักจะทำตามอย่างนั้น ดังนั้น เพื่อจะให้เราตอบสนองกับสถานการณ์ต่างๆ ได้อย่างเหมาะสม การฝึกปฏิบัติอย่างแรกที่ควรทำ คือ "หยุด" การตระหนักรู้ถึงลมหายใจของเราเป็นสิ่งที่สำคัญมากที่จะช่วยให้เราหยุดได้

เมื่อก่อนฉันเคยเป็นคนอารมณ์ร้อน ตอนนี้ความดันโลหิตของฉันลดต่ำลงแล้ว! ฉันต้องใช้เวลานานมากในการฝึกที่จะหยุด แต่นั่นคือการฝึกฝนของนักบวช

มีอยู่ครั้งหนึ่ง ที่วัดบน ซึ่งเป็นวัดของพระภิกษุ ในหมู่บ้านพลัม ประเทศฝรั่งเศสจะมีงานเฉลิมฉลอง ในวันนั้นท่านเจ้าอาวาสขอให้พวกเราแขวนแผ่นไม้ที่เป็นลายมือของหลวงปู่ติช นัท ฮันห์ และเตรียมแท่นบูชาบรรพบุรุษ พวกเราหารือกันว่าจะแขวนไว้ที่ไหนดี แต่ท่านเจ้าอาวาสในเวลานั้น คือ Thay Giac Thanh ไม่อยู่ตรงนั้น ท่านกำลังยุ่ง บางทีอาจกำลังยุ่งกับการดื่มชาก็เป็นได้ ท่านเป็นเจ้าอาวาสที่ใจดี เป็นที่รัก และเซ็นมากๆ

จนในที่สุด เราก็แขวนแผ่นไม้นั้นขึ้นไป กว่าเราจะเก็บบันได สว่านไฟฟ้า ค้อน และอุปกรณ์ทั้งหมด เป็นเวลาประมาณเที่ยงแล้ว ตอนนั้นเอง ท่านเจ้าอาวาสก็เดินมาที่หอปฏิบัติธรรม ท่านมองดู และเอ่ยขึ้นมาว่า "ภาพลายมือหลวงปู่ตั้งอยู่ที่นั่นแล้วดูไม่ดีเลย แท่นบูชาก็น่าอยู่ที่อื่นมากกว่านะ" (หัวเราะ)

มันเป็นการฝึกปฏิบัติแบบเซ็น คุณรู้ใช่ไหม เมื่อใดก็ตามที่ไปวัด และรู้สึกถึงความขุ่นเคืองใจ ก็ต้องคิดเสียนี่คือการฝึกปฏิบัติอย่างหนึ่ง (หัวเราะ)

ตอนที่ท่านเจ้าอาวาสเดินเข้ามา และบอกว่าพวกเราต้องย้ายตำแหน่ง ความโกรธของฉันผุดขึ้นเป็นบ้าเป็นหลัง รู้ไหมว่า ฉันทำยังไงต่อ ทันทีที่ท่านเจ้าอาวาสเดินออกไป ฉันก็นอนแผ่ลงบนพื้นทันที แบบนี้น่ะ (พร้อมสาธิตให้ดู หัวเราะ) ฉันนอนราบลง พาดแขนทั้งสองข้างวางบนตัว และเริ่มต้นตามลมหายใจตัวเอง หายใจเข้า ฉันรู้ว่าฉันกำลังหายใจเข้า หายใจออก ฉันรู้ว่าฉันกำลังหายใจออก ตอนนั้นเอง ฉันรู้สึกถึงแรงโกรธอันมหาศาล ที่พยายามฉุดฉันให้ลุกขึ้นจากพื้น

หายใจเข้า ฉันรู้ว่าฉันกำลังโกรธมาก (หัวเราะ) หายใจออก ฉันโอบกอดความโกรธนั้นไว้ด้วยความรักทั้งหมดของฉันเอง นี่ล่ะ คือ ถ่ายทอดธรรมะแบบแท้ๆ สำหรับทุกท่านในวันนี้ เมื่อใดก็ตามที่โกรธคนที่เรารัก แม้ว่าจะอยู่ริมถนน จงนอนลงไป มันเป็นการฝึกปฏิบัติแบบเซ็น (หัวเราะ) แต่ต้องให้แน่ใจนะว่าไม่มีรถบรรทุกผ่านมา (หัวเราะ)

โชคดีที่ฉันได้นอนลง และโอบกอดความโกรธ หลังจากผ่านไปห้าถึงสิบนาที ฉันก็รู้สึกสงบลง ฉันลุกขึ้น และเดินออกไปหาหลวงพี่หลวงน้อง เพื่อไปย้ายแท่นบูชาด้วยกัน

การฝึกปฏิบัติเริ่มต้นใหม่สำหรับฉันมีมากมายในชีวิตประจำวัน การเดินวิถีแห่งสติก็เป็นการฝึกเริ่มต้นใหม่ ในขณะที่เราก้าวลงบนพื้น เราตระหนักรู้ถึงย่างก้าวของตัวเอง ตระหนักรู้ถึงกายของเรา ท้องฟ้าสีคราม หรือความรู้สึกของเรา สิ่งเหล่านี้ ถือเป็นการฝึกปฏิบัติเริ่มต้นใหม่ที่ยอดไปเลยล่ะ

เมื่อสักครู่ หลวงพี่ดั๋งเงียมได้พูดถึงว่า "การล้างฟองน้ำ" เราทุกคนต่างมีก้อนแห่งความทุกข์กันคนละหนึ่งก้อน ก้อนแห่งความทุกข์นี้ติดตัวพวกเรามาตั้งแต่เกิด ซึ่งถูกถ่ายทอดผ่านทางบรรพบุรุษของเรา รวมถึงวิธีการใช้ชีวิตของเรา การกระทำของเรา หรือการพูดคุยของเรากับคนอื่นๆ สิ่งต่างๆ เหล่านี้ก่อให้เกิดความทุกข์อื่นๆ ตามมา เหมือนก้อนหิมะที่กลิ้งลงจากภูเขาหิมะพอกพูนกันจนเป็นก้อนโต การฝึกเริ่มต้นใหม่ คือการพลิกกระบวนการพอกพูนของก้อนหิมะ ด้วยการทำให้มันค่อยๆ เล็กลง

นี่คือการฝึกปฎิบัติพื้นฐานของการเริ่มต้นใหม่ เมื่อเรามีความสงบและสันติภายใน เมื่อนั้นเราจึงพร้อมที่จะเข้าหาคนอื่นๆ ได้ ...๐



ที่มา หมู่บ้านพลัม thaiplumvillage