สภาพจิตใจ ของคนเรานั้นแปรเปลี่ยนปรวนแปรไม่แน่ไม่นอนอยู่เสมอ เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้าย ขึ้นอยู่กับว่า ความชั่วหรือความดีจะเข้าครองใจ แม้ร่างกายจะเป็นมนุษย์ แต่ใจนั้นแปรเปลี่ยนไปตามสภาพจิตภายใน ดังคำพูดที่ว่า บางครั้งเป็นยักษ์มาร บางกาลเป็นเทวดา บางเวลาเป็นพระ บางขณะเป็นคน บางหนเป็นพรหม บางอารมณ์เป็นมนุษย์ บ้างก็หลุดไปเป็นเปรต บางเหตุการณ์เป็นเดรัจฉาน พอไม่นานก็ตกนรก กล่าวคือ
ขณะที่ใจมีความเหี้ยมโหดดุร้าย ก็กลายเป็นยักษ์เป็นมาร
ถ้าเป็นใจที่มีความเกรงกลัวละอายต่อบาปก็กลายเป็นเทวดา
ถ้ามีจิตใจที่ประเสริฐดีงามก็กลายเป็นพระ
ถ้ากลาง ๆ ไม่ดีแต่ก็ไม่แย่เกินไปก็เป็นคน
ถ้ามีศีลห้าประจำใจไม่กล้าละเมิดศีลไม่กล้าฆ่าสัตว์ไม่กล้าลักขโมยก็เป็นมนุษย์
ถ้าใจมี เมตตา เห็นอกเห็นใจผู้อื่นยินดีปลาบปลื้มเมื่อผู้อื่นได้ดีมีสุขพร้อมจะสนับสนุนช่วยเหลือก็เป็นพรหม
ถ้ามีความโลภจัดกระหายอยากในอารมณ์ต่าง ๆ ร้อนรนอยากได้อะไรตามใจอยากอยู่เสมอได้มาเท่าไร ไม่รู้จักพอก็กลายเป็นเปรต
ถ้ามีแต่ความเร่าร้อนไปด้วยแรงโกรธเกลียดอาฆาตพยาบาทก็เหมือนตกนรก
ถ้าจิตใจมีแต่ความเบลอ ความเผลอเหม่อ หรือเลื่อนลอยขาดสติคุ้มครองรักษาจิต ไม่รู้ผิดชอบชั่วดีทำอะไรไปตามสัญชาตญาณดิบก็เป็นสภาพจิตของสัตว์เดรัจฉาน
การเรียนรู้ธรรมะ จากของจริงอีกอย่างหนึ่ง จึงได้แก่การศึกษาสังเกต การเกิดภพภูมิทางจิต ซึ่งเป็นการเกิดที่ควรจะใส่ใจ เพราะเป็นสิ่งที่มีผลต่อสุขทุกข์ในปัจจุบัน สามารถประจักษ์ชัดได้ด้วยตนเอง หากสังเกตบ่อย ๆ จะช่วยให้สามารถรู้วิธีสร้างเหตุแห่งสุข ละเหตุแห่งทุกข์ในชีวิตประจำได้
สิ่งที่สำคัญที่จะสามารถสังเกตได้ ในเรื่องนี้ ก็คือ การเกิดทางใจที่ดี ทำให้ใจเป็นสุข ในทางตรงกันข้าม การเกิดทางใจที่ไม่ดี ทำให้ใจเป็นทุกข์ โดยสิ่งที่ทำให้การเกิดทางใจแต่ละครั้งเป็นการเกิดที่ดี (สุคติ) หรือ เกิดไม่ดี (ทุคติ หรืออบายภูมิ) ได้แก่ คุณธรรมซึ่งจะเป็นตัวกำหนดภพภูมิที่ดี เช่น คุณธรรมที่ทำให้เป็นพรหม ได้แก่ การมีเมตตา คุณธรรมที่ทำให้เป็นเทวดาได้แก่ความละอายไม่กล้าทำความชั่ว เพราะกลัวต่อผลของมัน เป็นต้น ในขณะที่ อกุศลได้แก่กิเลสในใจจะเป็นตัวกำหนดภพภูมิที่ไม่ดี เช่น ความโลภจัด ทำให้เป็นเปรต ความโกรธจัด ทำให้เป็นสัตว์นรก เป็นต้น ฉะนั้นควรพอกพูนกุศลอันจะพาให้เกิดดีถึงสุข ละอกุศลอันจะนำพาให้เกิดชั่วถึงทุกข์
....ธมฺมาภินนฺโท ภิกฺขุ....
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น