อกุศลเจตสิก

อกุศลเจตสิก หมายถึง เจตสิกฝ่ายอกุศล เป็นกลุ่มเจตสิกที่ประกอบได้กับจิตที่เป็นอกุศลเท่านั้น กลุ่มอกุศลจิต มี 14 ดวง แบ่งเป็น 5 กลุ่ม(แถว) ความหมายของแต่ละดวง จะกล่าวในบทต่อไป ในที่นี้จะแสดงเพียงชื่อของกลุ่ม และเจตสิกในกลุ่มก่อน กล่าวคือ

1. กลุ่มโมหะเจตสิก 4 ดวง(โมจตุกะ 4) ได้แก่ โมหะ อหิริกะ อโนตตัปปะ อุทธัจจะ

2. กลุ่มโลภะเจตสิก 3 ดวง(โลติกะ3) ได้แก่ โลภะ ทิฏฐิ มานะ

3. กลุ่มโทสะเจตสิก 4 ดวง(โทจตุกะ 4) ได้แก่ โทสะ อิสสา มัจฉริยะ กุกกุจจะ

4. กลุ่มที่ทำให้หดหู่ ท้อถอย(ถีทุกะ2) ได้แก่ ถีนะเจตสิก มิทะเจตสิก

5. กลุ่มความลังเลสงสัย(วิจิกิจฉา1) ได้แก่ วิจิกิจฉาเจตสิก (มีเพียง 1 ดวง)


อกุศลเจตสิก 14(immoral or unwholesome mental factors; unprofitable mental factors)
คือเจตสิกฝ่ายอกุศล
1) สัพพากุสลสาธารณเจตสิก 4 (universal immorals; the Primary) เจตสิกที่เกิดทั่วไปกับอกุศลจิตทุกดวง
14. โมหะ (delusion) คือโมหะ
15. อหิริกะ (shamelessness; lack of moral shame) ความไม่ละอายต่อบาป
16. อโนตตัปปะ (fearlessness; lack of moral dread) ความไม่สะดุ้งกลัวต่อบาป
17. อุทธัจจะ (restlessness; unrest) ความฟุ้งซ่าน
2) ปกิณณกอกุศลเจตสิก 10 (particular immorals; the Secondary) อกุศลเจตสิกที่เกิดเรี่ยรายแก่อกุศลจิต
18. โลภะ (greed) ความอยากได้อารมณ์
19. ทิฏฐิ (wrong view) ความเห็นผิด
20. มานะ (conceit) ความถือตัว
21. โทสะ (hatred) ความคิดประทุษร้าย
22. อิสสา (envy; jealousy) ความริษยา
23. มัจฉริยะ (stinginess; meanness) ความตะหนี่
24. กุกกุจจะ (worry; remorse) ความเดือดร้อนใจ
25. ถีนะ (sloth) ความหดหู่
26. มิทธะ (torpor) ความง่วงเหงา
27. วิจิกิจฉา (doubt; uncertainty; scepsis) ความคลางแคลงสงสัย