ธรรมะคือพลังทางการเมือง

ในการต่อสู้ทางการเมือง เราอาจจะเรียกร้องประชาธิปไตย อาจจะเรียกร้องเสรีภาพ แต่สิ่งที่เราจะขาดไปไม่ได้ ก็คือการเรียกร้องเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงจิตสำนึกขั้นพื้นฐาน นั่นคือ ความเชื่อมั่นในธรรมะ

ประวัติศาสตร์ได้ย้ำให้เราตระหนักว่าการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองใด ๆ ก็ตาม แม้จะเปลี่ยนแปลงผู้มีอำนาจ และแม้จะเปลี่ยนแปลงสถาบัน เช่น มีรัฐสภาหรือมีการเลือกตั้งก็ตาม แต่ถ้าหากว่าไม่มีการเปลี่ยนแปลงจิตสำนึกขั้นพื้นฐาน โดยเฉพาะเรื่องของการเชื่อมั่นในธรรมะ หรือการขัดเกลาจิตใจให้พ้นจากอำนาจของโมหะ พยาบาท และความกลัวแล้ว ก็ยากที่จะก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่ยั่งยืนได้

พระไพศาล วิสาโล
ปาฐกถาเนื่องในวันเกิดของนาง ออง ซาน ซูจี
19 มิถุนายน 2549