ดอกไม้ประจำชาติไทย

หลายคนคงจำได้ว่างานดอกไม้ระดับโลกที่เชียงใหม่นั้นแต่ก่อนคนไทยก็เรียกกันว่า “พืชสวนโลก” ฉันนึกถึงคำๆนึงที่คนโบราณเขาพูดกันว่า “เปิ่น” คำว่า เปิ่น เป็นคำที่คนแต่ก่อนเคยพูดดูถูกกันว่าเป็นคนโง่เง่าเต่าตุ๋น ถ้าใครถูกว่าเปิ่นแสดงว่าเป็นคนขาดความรู้หรืออาจหมายความว่าเป็นคนบ้านนอกคอกนา

ฉันเป็นคนชี้แจงเรื่องนี้ว่า “ไม่มีใครในโลกนี้เขาเรียกกันว่าพืชสวนโลก นอกจากคนไทยที่อยากจะเอางานมาจัดในประเทศถึงขนาดก่อตั้งสมาคมพืชสวนขึ้นมาเพื่อต้องการงานนี้อย่างเห็นได้ชัด”

ตัวฉันเองถูกเชิญไปร่วมงานดังกล่าวแล้วมาหลายปี เพราะงานนี้เป็นงานของกลุ่มประเทศในยุโรปตะวันตกที่ไปกวาดต้อนเอาคนแอฟริกามาไว้ในครอบครอง เมื่อไปกวาดต้อนเอาคนแอฟริกามาก็ต้องหาอาชีพให้เขาทำ .
ความจริงแล้วในภายหลังเราพึ่งมาเรียกกันว่างานราชพฤกษ์ เธอรู้ไหมว่าใครเป็นคนตั้งชื่อนี้ ฉันจะบอกให้ก็ได้ว่าแต่ก่อนประเทศสยามยังไม่มีดอกไม้ประจำชาติ

ต่อมาวันหนึ่งได้มีบุคคลรวม 5 คนด้วยกัน

คนหนึ่งได้แก่คุณเขต นามสกุลศรียาภัย ซึ่งดำรงตำแหน่งนายกเทศมนตรีนครกรุงเทพและมีความรู้เรื่องต้นไม้ คนที่สองได้แก่อาจารย์กสิน สุวตพันธุ์ นักพฤกษศาสตร์ประจำกรมเกษตรและการประมง คนที่สามได้แกคุณครูวงศ์ บุญโยรส ซึ่งเป็นครูของหม่อมเจ้าลักษณากรณ์ เกษมสันต์

เจ้านายพระองค์นี้สนพระทัยเรื่องราวและความรู้วิชาพฤกษศาสตร์ และดำรงตำแหน่งหัวหน้ากองพืชพรรณ กรมเกษตรและการประมง

คนสุดท้ายคือตัวฉันเองซึ่งช่วงนั้นมีอายุน้อยที่สุด

เราเรียกประชุมกันหลายหนในที่สุดก็ค้นหาต้นไม้ซึ่งมีดอกอยู่ในธรรมชาติของเมืองไทย

เราได้พบว่าต้นไม้ที่เป็นพรรณไม้ธรรมชาติของเมืองไทยและมี
ดอกสีเหลืองซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของพระพุทธศาสนา ในที่สุดเราก็ตกลงกันว่าจะใช้ดอกราชพฤกษ์เป็นดอกไม้ประจำชาติ เราประชุมกันมานานหลายปีแล้ว แต่ตัวฉันเองก็ยังจำได้ว่าเราได้ตกลงกันไว้แบบนี้ เพราะฉะนั้นเมื่อกล่าวถึงดอกไม้ประจำชาติ ฉันก็เป็นคนนึกได้ก่อน ว่าในอดีตเราเคยประชุมกันไว้แล้ว จึงไปค้นเอกสารซึ่งเก็บไว้ที่กระทรวงเกษตรฯ แล้วเราก็พบเอกสารนั้นจริงๆ นี่แหละเป็นที่มีของงานราชพฤกษ์

เมื่อเราพิจารณาสร้างพุทธมณฑล ในช่วงแรกเราได้เอาต้นราชพฤกษ์ไปปลูกไว้ริมถนนรอบพุทธมณฑล แต่ในที่สุดต้นราชพฤกษ์มันก็ไม่ทนปากหนอนเจาะลำต้น

หนอนเจาะลำต้นนั้นมีลักษณะตัวหนอนที่มีผิวบางมากเพราะเป็นลูกหนอนของด้วงปีกแข็ง จึงใช้ลำต้นของต้นไม้เป็นสิ่งห่อหุ้มร่างกาย ส่วนปากหนอนลูกด้วงปีกแข็งนั้นมันมีสีดำและแข็งมาก จนสามารถเจาะเป็นรูชอนไชเข้าไปในลำต้นแทบจะทั่วถึง

ในที่สุดต้นราชพฤกษ์ที่ปลูกไว้รอบพุทธมณฑลมันก็ตายแทบไม่เหลือ

ความจริงแล้วการปราบหนอนเจาะลำต้นนั้น ใช้สำลีชุมแก๊สไข่เน่า ที่เรียกว่าคาร์บอนไบซัลไฟด์ก็เพราะกลิ่นมันเหมือนกับไข่เน่า สารชนิดนี้มีลักษณะเป็นน้ำ ถ้าใช้สำลีชุมแล้วยัดเข้าไปในรูของลำต้นเสร็จแล้วเอาดินเหนียวอุดรุให้หมดปรากฏตัวหนอนตายเรียบ แก๊สไข่เน่าก็คือธาตุคาร์บอนกับแร่กัมถัน Cs2
สารละลายชนิดนี้ใช้ทำลายศัตรูพืชที่เจาะต้นไม้ใหญ่ได้ทุกอย่าง และสารละลายชนิดนี้มีจำหน่ายตามร้านขายเครื่องเคมี

ต้นราชพฤกษ์มีธรรมชาติขึ้นอยู่ในแถบภาคอีสานอย่างกว้างขวาง
ภาคอีกสานในหน้าแล้งนั้นเราจะได้เห็นดอกราชพฤกษ์บานเหลืองไปทั้งป่า

ช่วงที่ฉันเป็นอธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ฉันสนใจเดินทางไปตั้งค่ายสร้างโรงเรียนกับนิสิตเป็นประจำทุกปี หลายครั้งหลายหนต้องไปอาบน้ำในปลักควายเต็มไปด้วยปลิงตัวใหญ่ๆ

แต่ฉันก็รู้ว่าธรรมชาตินั้น ถ้าด้านหนึ่งมันสูญเสียก็ย่อมมีอีกด้านหนึ่งมาทดแทน

ลูกค่ายเกษตรของฉันทุกคน เธอจำได้หรือเปล่าว่าดอกราชพฤกษ์ในภาคอีกสานนั้นในฤดูแล้งมันสวยงามขนาดไหน
ต้นราชพฤกษ์เป็นพืชตระกูลถั่ว ฝักราชพฤกษ์ในร้านขายยาจีนเขานิยมเอาไปทำยารักษาโรค ภายในฝักมีน้ำตาลในอัตราค่อนข้างสูง

สภาพแวดล้อมในภาคอีสานนั้นมันมีเสน่ห์ก็เพราะความสวยงามของดอกราชพฤกษ์นี่แหละ

ระพี สาคริก — ที่ บ้านระพี สาคริก