จะยึดถือว่าชีวิตนี้ของฉัน ชีวิตนี้จงเป็นอย่างนี้ จงอย่าเป็นอย่างนั้น แต่ไอ้ชีวิตนี้มันก็ยังเป็นไปตามธรรมชาติ เช่น มันเกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นต้น มันก็เลยให้เกิดความรู้สึกที่เป็นทุกข์ แก่จิตที่โง่ว่า มีตัวฉัน ต้องการอย่างนั้น อย่างนี้
ถ้าว่าจิตมันไม่โง่ คือจิตที่ศึกษาถึงที่สุด บรรลุธรรมะ แล้วมันไม่มีความรู้สึกว่าตัวฉัน ไม่รู้สึกว่าของฉัน เป็นธรรมชาติ เป็นตามธรรมชาติ คือเป็นแต่ละอย่างๆ อย่างที่เราแจกออกเป็นอิทัปปัจจยตา เป็นปฏิจจสมุปบาทนั้น หรือว่าเป็นรูป เป็นเวทนา เป็นสัญญา สังขาร วิญญาณ ก็เป็นสักว่า รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ นั้น มันไม่มีตัวตนที่ไหนได้ นี่เรียกว่าเป็นเบญจขันธ์ที่ไม่ถูกยึดถือด้วยอุปาทาน มันก็ไม่เป็นทุกข์ คือไม่หนัก
พุทธทาสภิกขุ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น