ความสุขที่ถูกมองขาม

(พระไพศาล วิสาโล)
คุณเปนคนหนึ่งหรือไมที่เชื่อวา ยิ่งมีเงินทองมากเทาไร
ก็ยิ่งมีความสุขมากเทานั้น ความเชื่อดังกลาวดูเผิน ๆ ก็นาจะ
ถูกตองโดยไมตองเสียเวลาพิสูจน แตถาเปนเชนนั้นจริง
ประเทศไทยนาจะมีคนปวยดวยโรคจิตนอยลง มิใชเพิ่มมาก
ขึ้น ทั้ง ๆ ที่รายไดของคนไทยสูงขึ้นทุกป ในทํานองเดียวกัน
ผูจัดการก็นาจะมีความสุขมากกวาพนักงานระดับลาง ๆ
เนื่องจากมีเงินเดือนมากกวา แตความจริงก็ไมเปนเชนนั้น
เสมอไป
ไมนานมานี้มหาเศรษฐีคนหนึ่งของไทยไดใหสัมภาษณ
หนังสือพิมพวา เขารูสึกเบื่อหนายกับชีวิต เขาพูดถึงตัวเองวา
"ชีวิต(ของผม)เริ่มหมดคาทางธุรกิจ" ลึกลงไปกวานั้นเขายัง
รูสึกวาตัวเองไมมีความหมาย เขาเคยพูดวา "ผมจะมี
ความหมายอะไร ก็เปนแค....มหาเศรษฐีหมื่นลานคนหนึ่ง"
เมื่อเงินหมื่นลานไมทําใหมีความสุข เขาจึงอยูเฉยไมได ใน
ที่สุดวิ่งเตนจนไดเปนรัฐมนตรี ขณะที่เศรษฐีหมื่นลานคนอื่น
Page 2
ๆ ยังคงมุงหนาหาเงินตอไป ดวยความหวังวาถาเปนเศรษฐี
แสนลานจะมีความสุขมากกวานี้ คําถามก็คือ เขาจะมีความสุข
เพิ่มขึ้นจริงหรือ ?
คําถามขางตนคงมีประโยชนไมมากนักสําหรับคนทั่วไป เพราะ
ชาตินี้คงไมมีวาสนาแมแตจะเปนเศรษฐีรอยลานดวยซ้ํา แต
อยางนอยก็คงตอบคําถามที่อยูในใจของคนจํานวนไมนอย
ไดบางวา ทําไมอัครมหาเศรษฐีทั้งหลาย รวมทั้งบิล เกตส
จึงไมหยุดหาเงินเสียที ทั้ง ๆ ที่มีสมบัติมหาศาล ขนาด
นั่งกินนอนกินไป ๗ ชาติก็ยังไมหมด
แตถาเราอยากจะคนพบคําตอบใหมากกวานี้ ก็นาจะยอนถาม
ตัวเองดวยวา ทําไมถึงไมหยุดซื้อแผนซีดีเสียทีทั้ง ๆ ที่มีอยู
แลวนับหมื่นแผน ทําไมถึงไมหยุดซื้อเสื้อผาเสียทีทั้ง ๆ ที่มี
อยูแลวเกือบพันตัว ทําไมถึงไมหยุดซื้อรองเทาเสียทีทั้ง ๆ ที่
มีอยูแลวนับรอยคู
แผนซีดีที่มีอยูมากมายนั้น บางคนฟงทั้งชาติก็ยังไมหมด ใน
ทํานองเดียวกัน เสื้อผา หรือรองเทา ที่มีอยูมากมายนั้น
บางคนก็เอามาใสไมครบทุกตัวหรือทุกคูดวยซ้ํา มีหลายตัว
หลายคูที่ซื้อมาโดยไมไดใชเลย แตทําไมเราถึงยังอยากจะได
Page 3
อีกไมหยุดหยอน
ใชหรือไมวา สิ่งที่เรามีอยูแลวในมือนั้นไมทําใหเรามีความสุข
ไดมากกวาสิ่งที่ไดมาใหม มีเสื้อผาอยูแลวนับรอยก็ไมทําให
จิตใจเบงบานไดเทากับเสื้อ ๑ ตัวที่ไดมาใหม มีซีดีอยูแลว
นับพันก็ไมทําใหรูสึกตื่นเตนไดเทากับซีดี ๑ แผนที่ไดมาใหม
ในทํานองเดียวกันมีเงินนับรอยลานในธนาคารก็ไมทําใหรูสึก
ปลาบ ปลื้มใจเทากับเมื่อไดมาใหมอีก ๑ ลาน
พูดอีกอยางก็คือ คนเรานั้นมักมีความสุขจากการได มากกวา
ความสุขจากการ มี มีเทาไรก็ยังอยากจะไดมาใหม เพราะเรา
มักคิดวาของใหมจะใหความสุขแกเราไดมากกวาสิ่งที่มีอยูเดิม
บอยครั้งของที่ไดมาใหมนั้นก็เหมือนกับของเดิมไมผิดเพี้ยน
แตเพียงเพราะวามันเปนของใหม ก็ทําใหเราดีใจแลวที่ไดมา
จะวาไปนี่อาจเปนสัญชาตญาณที่มีอยูกับสัตวหลายชนิดไม
เฉพาะแตมนุษยเทานั้น ถาโยนนองไกใหหมา หมาก็จะวิ่งไป
คาบ แตถาโยนนองไกชิ้นใหมไปให มันจะรีบคายของเกาและ
คาบชิ้นใหมแทน ทั้ง ๆ ที่ทั้งสองชิ้นก็มีขนาดเทากัน ไมวา
หมาตัวไหนก็ตาม ของเกาที่มีอยูในปากไมนาสนใจเทากับ
Page 4
ของใหมที่ไดมา
ถาหากวาของใหมใหความสุขไดมากกวาของเกาจริง ๆ เรื่องก็
นาจะจบลงดวยดี แตปญหาก็คือของใหมนั้นไมนานก็
กลายเปนของเกา และความสุขที่ไดมานั้นในที่สุดก็จางหายไป
ผลก็คือกลับมารูสึก "เฉย ๆ" เหมือนเดิม และดังนั้นจึง
ตองไลลาหาของใหมมาอีก เพื่อหวังจะใหมีความสุขมากกวา
เดิม แตแลวก็วกกลับมาสูจุดเดิม เปนเชนนี้ไมรูจบ นาคิดวา
ชีวิตเชนนี้จะมีความสุขจริงหรือ ?
เพราะไลลาแตละครั้งก็ตองเหนื่อย ไหนจะตองขวนขวายหา
เงินหาทอง ไหนจะตองแขงกับผูอื่นเพื่อใหไดมาซึ่งสิ่งที่
ตองการ ครั้นไดมาแลวก็ตองรักษาเอาไวใหได ไมใหใครมา
แยงไป แถมยังตองเปลืองสมองหาเรื่องใชมันเพื่อใหรูสึก
คุมคา ยิ่งมีมากชิ้นก็ยิ่งตองเสียเวลาในการเลือกวาจะใชอัน
ไหนกอน ทํานองเดียวกับคนที่มีเงินมาก ๆ ก็ตองยุงยากกับ
การตัดสินใจวาจะไปเที่ยวลอนดอน นิวยอรค เวกัส โตเกียว
มาเกา หรือซิดนียดี
Page 5
ถาเราเพียงแตรูจักแสวงหาความสุขจากสิ่งที่มีอยูแลว ชีวิตจะ
ยุงยากนอยลงและโปรงเบามากขึ้น อันที่จริงความพอใจในสิ่ง
ที่เรามีนั้นไมใชเรื่องยาก แตที่เปนปญหาก็เพราะเราชอบมอง
ออกไปนอกตัว และเอาสิ่งใหมมาเทียบกับของที่เรามีอยู หา
ไมก็เอาตัวเองไปเปรียบเทียบกับคนอื่น เมื่อเห็นเขามีของใหม
ก็อยากมีบาง คงไมมีอะไรที่จะทําใหเราทุกขไดบอยครั้งเทากับ
การชอบเปรียบ เทียบตัวเองกับคนอื่น การเปรียบเทียบจึง
เปนหนทางลัดไปสูความทุกขที่ใคร ๆ ก็นิยมใชกัน
นิสัยชอบเปรียบเทียบกับคนอื่น ทําใหเราไมเคยมีความพอใจ
ในสิ่งที่ตนมีเสียที แมจะมีหนาตาดี ก็ยังรูสึกวาตัวเองไมสวย
เพราะไปเปรียบเทียบตัวเองกับดาราหรือพรีเซนเตอรในหนัง
โฆษณา
การมองแบบนี้ทําให "ขาดทุน" สองสถาน คือนอกจากจะไม
มีความสุขกับสิ่งที่มีอยูแลว ยังเปนทุกขเพราะไมไดสิ่งที่อยาก
พูดอีกอยางคือไมมีความสุขกับปจจุบัน แถมยังเปนทุกข
เพราะอนาคตที่พึงปรารถนายังมาไมถึง ไมมีอะไรที่เปนอุทธา
หรณสอนใจไดดีเทากับนิทานอีสปเรื่องหมา คาบเนื้อ คงจํา
ไดวา มีหมาตัวหนึ่งไดเนื้อชิ้นใหญมา ขณะที่กําลังเดินขาม
Page 6
สะพาน มันมองลงมาที่ลําธาร เห็นเงาของหมาตัวหนึ่ง (ซึ่งก็
คือตัวมันเอง) กําลังคาบเนื้อชิ้นใหญ เนื้อชิ้นนั้นดูใหญกวา
ชิ้นที่มันกําลังคาบเสียอีก ดวยความโลภ (และหลง) มันจึง
คายเนื้อที่คาบอยู เพื่อจะไปคาบชิ้นเนื้อที่เห็นในน้ํา ผลก็คือ
เมื่อเนื้อตกน้ํา ชิ้นเนื้อในน้ําก็หายไป มันจึงสูญทั้งเนื้อที่คาบ
อยูและเนื้อที่เห็นในน้ํา
บอเกิดแหงความสุขมีอยูกับเราทุกคนในขณะนี้อยูแลว
เพียงแตเรามองขามไปหรือไมรูจักใชเทานั้น เมื่อใดที่เรามี
ความทุกข แทนที่จะมองหาสิ่งนอกตัว ลองพิจารณาสิ่งที่เรา
มีอยูและเปนอยู ไมวา มิตรภาพ ครอบครัว สุขภาพ
ทรัพยสิน รวมทั้งจิตใจของเรา ลวนสามารถบันดาลความสุข
ใหแกเราไดทั้งนั้น ขอเพียงแตเรารูจักชื่นชม รูจักมอง และ
จัดการอยางถูกตองเทานั้น
แทนที่จะแสวงหาแตความสุขจากการได ลองหันมาแสวงหา
ความสุขจากการ มี หรือจากสิ่งที่ มี ขั้นตอไปคือการแสวงหา
ความสุขจากการ ให กลาวคือยิ่งใหความสุข ก็ยิ่งไดรับ
ความสุข สุขเพราะเห็นน้ําตาของผูอื่นเปลี่ยนเปนรอยยิ้ม และ
สุขเพราะภาคภูมิใจที่ไดทําความดีและทําใหชีวิตมีความหมาย
Page 7
จากจุดนั้นแหละก็ไมยากที่เราจะคนพบความสุขจากการ ไมมี
นั่นคือสุขจากการปลอยวาง ไมยึดถือในสิ่งที่มี และเพราะเหตุ
นั้น แมไมมีหรือสูญเสียไป ก็ยังเปนสุขอยูได
เกิดมาทั้งที นาจะมีโอกาสไดสัมผัสกับความสุขจากการ ให
และ การ ไมมี เพราะนั่นคือสุขที่สงบเย็นและยั่งยืนอยาง
แทจริง
พระไพศาล วิสาโล