“พวกสิบแปดมงกุฎ” หมายถึงอะไร

“สำนวนที่เรียกกันว่า “พวกสิบแปดมงกุฎ” หมายถึงอะไร เป็นคำด่าหรือเป็นคำชม บางครั้งเคยได้ยินคนเรียกพวกนักเลงหัวไม้ พวกชอบต้มตุ๋นหลอกลวงชาวบ้านว่า สิบแปดมงกุฎ ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น”

...สหเทพ ชัยกร

ตอบ...

สิบแปดมงกุฎเป็นคำใช้เรียกเหล่าเสนาลิงหรือเสนาวานรชั้นอัศวิน ที่มาช่วยพระรามรบกับทศกัณฐ์ในเรื่องรามเกียรติ์ พวกนี้ไม่ใช่ลิงจ๋อธรรมดา แต่เป็นเทวดาอวตารมาเกิดเพื่อเป็นองครักษ์พิทักษ์พระราม ต่างคุมกองทัพลิงออกทำสงครามจึงมีฤทธิ์ ฉลาด และจงรักภักดี พอเสร็จศึกก็ได้รับบำเหน็จความชอบให้ไปครองเมืองสำคัญ หรือมีตำแหน่งต่างๆ

วานรพวกนี้เป็นเทพ ไม่ใช่นักต้มตุ๋น แต่อาจเจ้าเล่ห์แสนกลทำอุบายลวงพวกยักษ์ให้ตกหลุมพรางบ้าง สิบแปดมงกุฎจึงเป็นคำยกย่อง ไม่ใช่คำด่า ถ้าจะเอาชื่อเสนาวานรทั้ง 18 ตนมีดังนี้ครับ

พร้อมพิเภกสุครีพหนุมาน
องคตชมพูพานทหารใหญ่
ทั้งชามพูวราชฤทธิไกร
ไชยามเกสร ทมาลา

นิลนนท์นิลราชนิลขัน
ทั้งนิลปานันพร้อมหน้า
นิลเอกขุนนิลผู้ศักดา
ปิงคลา วิสันตราวี

โชติมุกข์วิมลมาลุนท์
เกยูร มายูรกระบี่ศรี
ศรราม วาหุโรมฤทธี
ทั้งสัตพลีโกมุท

สุรเสนสุรกานต์ทวิพัท
มหัทวิกันไวยบุตร
มากัญจวิกชาญยุทธ
สิบแปดมงกุฎตัวนาย

สมัยรัชกาลที่ 5 พระราชโอรสที่ทรงพระนามว่ากรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ทรงเป็นนักกฎหมายใหญ่ เป็นครูบาอาจารย์ พวกผู้พิพากษาตุลาการอัยการทนายความเป็นศิษย์ท่านทั้งนั้น วันหนึ่งมีเหตุน้อยพระทัยจึงทรงลาออกจากเสนาบดียุติธรรม พวกผู้พิพากษาลูกศิษย์ท่าน 18 คน ขอลาออกตามอาจารย์ พอดีกับที่บ้านเมืองเกิดความไม่สงบ จีนอั้งยี่ออกอาละวาด ตำรวจจับได้นำตัวไปขึ้นศาลก็ไม่ มีผู้พิพากษาออกนั่งบัลลังก์

รัชกาลที่ 5 กริ้วมากทรงให้เขียนชื่อผู้พิพากษา 18 คน ใส่กระดาษปิดไว้ที่พระแท่นบรรทม ตรัสอย่างน้อยพระทัยว่าพวกเสนาสิบแปดมงกุฎนี้ เห็นครูบาอาจารย์สำคัญยิ่งกว่าราช การบ้านเมืองและเราผู้เป็นเจ้าแผ่นดิน

คำนี้ไม่ได้ด่าว่าเลว แต่หมายถึงจงรักภักดีต่อนาย แต่จะว่าเป็นคำชมก็คงไม่ใช่ ภายหลังพวกสิบแปดมงกุฎขอพระราชทานอภัยโทษ และกลับเข้าทำราชการ 17 คน จนได้เป็นใหญ่เป็นโต เหลือคนเดียวออกแล้วออกเลยไปเป็นทนายความจนถึงแก่กรรม

ดร.วิษณุ เครืองาม/จันทร์สนุกศุกร์สนาน
เดลินิวส์ออนไลน์, จันทร์ 19 พฤษภาคม 2557

*โขนศาลาเฉลิมกรุง ชุด "หนุมานชาญกำแหง"