อริยมรรคมีองค์แปด

อริยมรรคมีองค์แปด

 

            ภาพนี้เป็นภาพ “อริยมรรคมีองค์แปด”  ท่านต้องดูให้เห็นภาพทุกภาพที่ซับซ้อนกันอยู่  ซึ่งค่อนข้างเล็ก   ในชั้นแรกก็จะเห็นว่าเป็นนาคตัวใหญ่ มี ๖ เศียร ๖ หัว  แล้วก็มีพญาครุฑจับอยู่บนนาค  มีท่าทางคล้ายกับว่าจะโยนอะไรลงมาช่วยคนที่ตกน้ำ.  ในน้ำนั้นมีเรือผูกติดต่อกันแปดลำ  แล้วก็มีคน ๆ หนึ่งกำลังว่ายน้ำเหมือนจะจมน้ำ  แล้วมีคน ๆ หนึ่งยืนอยู่บนบกยื่นมือออกทำนองเรียกให้เข้ามาหาฝั่ง.

            อริยมรรคมีองค์แปด  ในที่นี้หมายถึงเรือแปดลำ  เป็นคำอุปมาที่อธิบายยาก  เพราะว่าเขาไม่อาจจะเขียนให้เป็นเรือลำเดียว  ก็เลยต้องเขียนทั้งแปด  แล้วก็เลยผูกติดกันเป็นพวงเดียว  เป็นยานพาหนะ.

            ดูมาตั้งแต่ภาพพญานาค ๖ เศียร  หมายความว่า ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ  มีความสำคัญ  จนบางทีก็เรียกว่าอินทรีย์  สำหรับจะรับหรือจับอารมณ์ซึ่งเป็นของคู่กัน  ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ  และธรรมารมณ์..  พญานาค ๖ เศียรเขียนไว้ในที่นี้ในลักษณะที่ว่ามีอำนาจอานุภาพอย่างยิ่ง  ถ้าใครปราบมันไม่ได้  คนนั้นก็จะต้องทนทุกข์ทรมาน  เหมือนกับมนุษย์ที่กำลังไปลอยคออยู่ในน้ำ.  พญาครุฑในที่นี้หมายถึง  ผู้รู้ ผู้ที่มีปัญญาสามารถจะควบคุมพญานาค ๖ เศียรได้  ในทำนองโยนของบางอย่างลงมา  สำหรับจะช่วยให้ได้เกาะได้ยึด  แต่ความหมายก็คือเรือทั้ง ๘ ลำนั่นเอง.  ผู้ที่ยืนอยู่บนฝั่งก็มีอาการร้องบอกให้คนที่จมน้ำนั้นคอยจับเอาเรือสำหรับจะได้เอาตัวรอด.

            รวมความได้เป็นใจความว่า ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ  จะทำให้เรามีอาการตกอยู่ในกองทุกข์เหมือนกับจมน้ำ  แล้วก็อาศัยอริยมรรคคือความถูกต้อง ๘ ประการ ได้แก่ ความเห็นชอบ ความปราถนาชอบ การพูดจาชอบ การทำการงานชอบ การดำรงชีวิตชอบ ความพากเพียรชอบ สติชอบ สมาธิชอบ เนื่องเป็นอันเดียวกันแล้ว  ก็สามารถช่วยให้พ้นจากอำนาจอันดุร้ายแห่งพญานาค ๖ เศียรนั้นได้  โดยมีพญาครุฑเป็นอุปมาของสติปัญญาซึ่งจะช่วยให้รอด.  ถ้าจะพูดให้เป็นเรื่องในชีวิตประจำวันก็หมายความว่า  เราจะต้องมีความถูกต้อง ๘ ประการ อยู่ที่เนื้อที่ตัว  คอยป้องกันโทษร้ายอันจะเกิดขึ้นมาจาก ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ.

            ข้อความทั้งหมดนี้สรุปได้เป็นคำกลอนดังต่อไปนี้ :-

พญานาค  หกเศียร  เฉวียนฉวัด

                                    เที่ยวขบกัด  อารมณ์หก  อยู่ผกผัน

                                    ตา-หู-จมูก-ลิ้น-กาย-ใจ  ไล่พัลวัน

                                    รูป-เสียง-กลิ่น-รส-ฉวิกระสัน  ธรรมารมณ์

                                                พญาครุฑ  ยุดขยำ  กำนาคไว้

                                    มนุษย์ผ่าน  ไปได้  โดยเหมาะสม

                                    ด้วยเรือฝูง  แปดลำ  ทวนน้ำลม

                                    ในธารธรรม  งามอุดม  สะดวกดี

                                                มีมนุษย์  ถึงก่อน  วอนเรียกขาน

                                    ให้ทุกท่าน  ตามมา  อย่าผันหนี

                                    ขอจงช่วย  กันและกัน  ให้ทันที

                                    ถึงบุรี  นิรวาณ  ก่อนการตาย ฯ

            คำบางคำที่จะต้องเข้าใจ  ก็คือคำว่า  ก่อนการตาย  ถึงนิพพานได้ก่อนการตาย  หมายความว่า  มีจิตปราศจากกิเลสและปราศจากทุกข์ได้ถึงที่สุด  ก่อนแต่จะมีการตายทางร่างกาย.