ทางแห่งความหลุดพ้น

             
              ในพระไตรปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต วิมุตติสูตรหรือวิมุตตายตนสูตร พระพุทธเจ้าตรัสถึงแหล่งเกิดแห่งความหลุดพ้นไว้ ๕ ประการ คือ

             ๑.  การฟังธรรม ข้อนี้มีตัวอย่างมากหลาย เช่น พระอัญญาโกณฑัญญะ และคณะอีก ๔ รูป เป็นต้น แม้พระสารีบุตรก็เหมือนกัน
             ๒.  การแสดงธรรม มีตัวอย่าง เช่น พระนาคเสนแสดงธรรมแก่อุบาสิกาผู้หนึ่ง ท่านก็ได้สําเร็จ อุบาสิกาก็ได้สําเร็จ

             ๓.  การสาธยายธรรม เช่น ท่องพระพุทธพจน์ หรือสวดบทพระธรรม มีตัวอย่างเช่น อุบาสิกาท่านหนึ่งสาธยายอาการ ๓๒ จนได้บรรลุอนาคามิผล ปรากฏในอรรถกถาธรรมบท

             ๔.  การใคร่ครวญธรรม หมายถึง การเพ่งพินิจความหมายแห่งธรรม มีตัวอย่างมากหลาย เช่น พระมาลกะ ผู้เคยเป็นพรานเนื้อแล้วมาบวช เป็นต้น

             ๕.  การเจริญสมถะและวิปัสสนา
   
             ตามพระพุทธพจน์นี้จะเห็นว่า ทางแห่งความหลุดพ้นมีได้หลายทาง และก็มีตัวอย่างปรากฏให้เห็นว่าเป็นอย่างนั้น บางทีท่านเปรียบด้วยสระใหญ่ ที่มีทางลง