การประเมินการใช้หลักสูตรท้องถิ่น : กรณีศึกษาหลักสูตรท้องถิ่น “กองทุนหมู่บ้านสืบสานด้วยโรงเรียน” ในจังหวัดร้อยเอ็ด

An Evaluation of the Local Curriculum Implementation : A Case Study of the Local Curriculum “A Village Fund Amended by Schools” in Roi-Et Province

สุพจน์ ซาเหลา (Supote Saloa)*

ดร.ปราโมทย์ เบญจกาญจน์ (Dr.Pramote Benchakarn)**

ดร.จุมพล วิเชียรศิลป์ (Dr.Jumpol Vichiansin)***

ประกิจ จันตะเคียน ( Pragit Juntakian)****

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีความมุ่งหมายเพื่อประเมินการใช้หลักสูตร และศึกษาปัญหาการดำเนินงานการใช้หลักสูตรท้องถิ่นกองทุนหมู่บ้านสืบสานด้วยโรงเรียนในจังหวัดร้อยเอ็ด เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นเป็นแบบสอบถามการรายงานการติดตามและประเมินผลการใช้หลักสูตรสถานศึกษาปีการศึกษา 2546 ของสำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ เป็นแบบสอบถามชนิดประมาณค่า (Rating Scale) และคำถามปลายเปิด (Open -Ended) จำนวน 4 ฉบับ ประชากรในการวิจัยคือ ผู้บริหารสถานศึกษาจำนวน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานจำนวน ครูผู้สอนจำนวน นักเรียนในช่วงชั้นที่ 2-4 ในโรงเรียนนำร่องการใช้หลักสูตร 36 โรงเรียนในจังหวัดร้อยเอ็ด สุ่มกลุ่มตัวอย่างได้ผู้บริหารสถานศึกษาจำนวน 36 คน คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานจำนวน 36 คน ครูผู้สอนจำนวน 104 คน นักเรียนในช่วงชั้นที่ 2-4 จำนวน 377 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน การประเมินหลักสูตรท้องถิ่นครั้งนี้ใช้การประเมินแบบจำลองซิป (CIPP Evaluation Model) ผลการวิจัย พบว่า

1. ด้านบริบทเบื้องต้น โรงเรียนนำร่องมีการดำเนินการและปฏิบัติในเรื่องได้ศึกษาหลักการ จุดมุ่งหมาย โครงสร้าง กำหนดเนื้อหาสอดคล้องกับคำอธิบายรายวิชา เพื่อจัดทำแผนการเรียนรู้ ได้วางแผนการใช้หลักสูตรโดยบุคลากร ชุมชนมีส่วนร่วมในการสร้างความตระหนักถึงคุณภาพของนักเรียน ครูผู้สอนมีความรู้ ความสามารถ และประสบการณ์ตรงตามรายวิชาที่สอนอยู่ในระดับมาก ส่วนเรื่องครูผู้สอนในโรงเรียนนำร่อง นำแผนการเรียนรู้ที่สร้างขึ้นเอง ไปใช้ รวมถึงการจัดให้มีเอกสารเพื่อการติดตาม ประเมินผล การดำเนินงานด้านการใช้หลักสูตร และนักเรียนมีโอกาสได้ปรับเปลี่ยนวิชาเรียนอยู่ในระดับปานกลาง

2. ด้านปัจจัยสภาพแวดล้อมภายในโรงเรียน โรงเรียนนำร่องมีการดำเนินการและปฏิบัติ ในเรื่องโรงเรียนจัดครู ผู้สอนวิชาต่างๆ ได้สอนตรงกับความรู้ ความถนัด และประสบการณ์ ซึ่งมีการจัดกิจกรรมสนับสนุนการใช้หลักสูตรอย่างหลากหลายในรูปแบบกิจกรรม จากชุมชน รวมถึงจัดให้มีการดูแลรักษาความสะอาดของอาคารเรียน อาคารประกอบ บริเวณโรงเรียนมีความเป็นระเบียบเรียบร้อย และพบอีกว่าหลักสูตรท้องถิ่นมีความสำคัญในการจัดการเรียนรในโรงเรียนอยู่ในระดับมาก ส่วนเรื่องการสนับสนุนด้านงบประมาณเพื่อดำเนินการใช้หลักสูตรและครูผู้สอนใช้วัสดุ อุปกรณ์ในกรสอน เช่น วีดีทัศน์ วีซีดี คอมพิวเตอร์ช่วยสอน เทปเสียงอยู่ในระดับปานกลาง

3. ด้านกระบวนการ โรงเรียนนำร่องมีการดำเนินการและปฏิบัติในเรื่อง การติดตามให้ครูผู้สอน สอนตามแผนการเรียนรู้ที่เตรียมไว้อย่างเป็นระบบ ครูผู้สอนจัดกิจกรรมการเรียนเพื่อส่งเสริมความสามารถของผู้เรียนแต่ละด้าน ซึ่งมีแผนงาน โครงการ ที่มีการกำหนดกิจกรรมสนับสนุนการใช้หลักสูตรได้เหมาะสมตามสภาพท้องถิ่น มีความสอดคล้องกับ จุดหมายของหลักสูตร โดยยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ รวมทั้งโรงเรียนเปิดโอกาสให้ผู้เรียนเข้าร่วมกิจกรรม และนักเรียนได้ ซักถามปัญหาต่างๆ ซึ่งครูผู้สอนตอบปัญหาตรงประเด็นอยู่ในระดับมาก ส่วนเรื่องมีการส่งเสริมสนับสนุนให้ครูผู้สอนได้รับเทคนิค วิธีการสอนที่ทันสมัย และนักเรียนได้ไปทัศนศึกษานอกสถานที่อยู่ในระดับปานกลาง

4. สภาพปัญหาที่พบ คือ โรงเรียนนำร่อง 36 แห่งขาดงบประมาณในการบริหารจัดการหลักสูตรท้องถิ่น ครูมีภาระการสอนมาก ขาดความมั่นใจในการสอน และไม่มีประสบการณ์ ขาดแหล่งสืบค้นทางอินเทอร์เน็ตในการจัดการเรียนการสอน นักเรียนไม่มีหนังสือประกอบการเรียนเรื่องกองทุน และโรงเรียนกับกองทุนหมู่บ้านอยู่ห่างไกลกัน ทำให้การติดตามประสานงานมีปัญหา

ABSTRACT

The aims of this research study were to evaluate the implementation of the local curriculum and to study the problems found during the process of implementing the local curriculum namely “A Village Fund Amended by Schools” in Roi-Et Province. The research instrument was four packages of questions for four different types of subjects which each package composed of five-point rating scale questionnaires and a series of open-ended questions. The sample of this study was from 36 pilot schools included 36 school administrators, 36 school committee, 104 teachers and 377 students in grade 2-4. Basic Statistics namely percentages, means and standard deviations were employed to analyze the data. CIPP evaluation model was chosen to carry out the process of evaluating the implementation of the local curriculum.

The results of this study were briefly concluded as follows:

1. Considering the fundamental context, the pilot schools had already implemented the local curriculum in

the following areas including studying the curriculum principle, objectives, and structure, and defining curriculum contents and course descriptions for developing teaching plans. The plan for implementing the curriculum was developed with the involvement of the school personnel, in addition the community also assisted in building up the awareness of student

quality. Moreover, it was rated at a high level that teachers had acquired adequate knowledge, ability and experiences, which was relevant to their teaching courses. However, utilizing teacher self created teaching plan, feedback from monitoring and evaluating documents in implementing the curriculum, and the opportunity for students to change a subject of study were rated at a moderate level.

2. Considering the factors of internal environment in schools, the pilot schools had implemented the local curriculum in the following areas including assigning teachers to teach courses appropriate with their knowledge, aptitude and experiences, supporting various activities for implementing the curriculum through student clubs, keeping all the buildings as well as the areas of the school in good sanitary conditions. It was also found that the local curriculum was rated as importance for managing learning in schools at a high level. However, budget supporting for implementing the curriculum and the use of teaching materials and resources, such as video, video compact disc (VCD) computer assisted teaching and tape, were rated at a moderate level.

3. Considering the procedure of implementation, the pilot schools had implemented the local curriculum in the following areas including monitoring teachers’ teaching performance in the aspects of relevancy to the teaching plan and arranging activities with the concerns of individual differences, school obtaining plans and projects which had been already defined appropriate activities for supporting the implementation of the curriculum to the local community and was relevant to the objectives of learner-centered curriculum, providing opportunities for students to get involved in the activities and encouraging students to asked questions. Teachers was rated at a high level for the efficiency of answering students’ questions. However, training teachers for new techniques and teaching methods and students’ field trips were rated at a moderate level.

4. Finally, the research also showed that there were many problems found in the pilot schools. These included insufficient budgets for administering the local curriculum, deficient Internet access and shortage of relevant books. Moreover, there were some problems with the teachers for example, inadequate time, lack of confidence and insufficient experiences. Some other problem included long distance traveling between the school and the village fund office.

คำสำคัญ : หลักสูตรท้องถิ่น

Key words : Local curriculum

*ครุศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด **ผู้ช่วยศาสตราจารย์ มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด ***รองศาสตราจารย์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ ****ผู้ช่วยศาสตราจารย์ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์

จากการประชุมทางวิชาการ เสนอผลงานวิจัย ระดับบัณฑืตศึกษา ครั้งที่ 9
วันศุกร์ที่ 19 มกราคม 2550 ณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
The 9^th Symposium on Graduate Research, KKU. 19 January 2007