น้ำมันเบนซิน ประกอบด้วย กลุ่ม CH ต่างๆหลายชนิด
แต่ละตัวมีคุณสมบัติ, ค่าความร้อน, จุดเดือด และ ค่าออคเทน ที่แตกต่างกัน
บริษัทน้ำมันจะ blend ให้ได้น้ำมันเบนซินสำเร็จรูป
ตามมาตรฐานที่กำหนดในแต่ละประเทศ บางรัฐ อาจจำเป็น
ต้องเพิ่ม Oxygenate เพื่อแก้อากาศเป็นพิษในฤดูหนาว
เช่น แคนาดา
กลุ่ม HydroCarbon( CH ) ที่สำคัญตัวแรก คือ paraffins
มีสูตรโครงสร้าง: Cn H2n+2
C1... C4 มีสภาพเป็นก็าส
C5... C16 มีสถานะเป็นของเหลว
มากกว่า 16 เป็นของแข็ง หรือ wax
กลุ่มนี้เรียกว่า Alkane มีวิธีเรียกชื่อ
ตามจำนวนโมเลกุลของ C เป็นภาษากรีก/ลาติน
และต่อท้าย(suffix)ด้วย "ane" ดังนี้
C1 เบาที่สุด Methane CH4 มีในแก็สธรรมชาติกว่า 90%
C3,C4 คือ Propane, Buthane เป็น LPG ที่ใช้เป็นแก็สหุงต้ม
C5 Pentane เห็นตัว pent แล้วคงนึกถึง *pentagon* ตึก 5 เหลี่ยม
มาจากรากศัพท์คำเดียวกัน
ถ้า "เพนตากอนโดนเฉือน" ===> หน้าสี่เหลี่ยม
เล่นเสียบ้างอย่าเครียดนัก ;-)
C6 Hex+ane=Hexane (หัวน๊อตหกเหลี่ยมก็เรียก Hexagon)
(วิธีคิดค่า H ให้ดูจากสูตรโครงสร้างข้างบน)
มาถึงตัวการสำคัญ:
C8H18 เลข 8 คือ Oct จึงเรียก "Octane"
ทำให้ผู้คนเป็นจำนวนมากพากันเข้าใจผิดว่า
ที่เขาเสียเงิน 2700 ล้านบาท ซื้อมา???เพิ่มค่าออคเทน นั้น
เขาคงจะซื้อตัวนี้ แต่ความจริงไม่ใช่ เพราะมันมีอยู่แล้ว
แต่ตอนแรกที่กลั่นได้ยังเป็น Normal Octane (เรียก n Octane)
การจับตัวของโมเลกุลมีลักษณะเป็น straight chain เป็นเส้น
ค่าออคเทน ยังไม่ถึง 100 RO์N = Rerearch Octane Number
**บอกหน่วยละเอียด** เพื่อความเข้าใจอันดี ;-)
เพราะสเปครถยนต์ที่ขาย และ น้ำมันที่ใช้ในอเมริกา ***
ตามกฏหมายกลาง Federal regulation เขากำหนดน้ำมันเป็นค่า
AKI=Anti Knock Index ไม่ใช่ค่า RON ที่ใช้ในบ้านเรา !!!
โรงกลั่นทั่วไปใช้วิธีการหลายอย่างเพื่อ *เพิ่มค่าออคเทน*
ขณะเดียวกันยังเพิ่มผลผลิตได้อีก
ทำให้ *ลดต้นทุนการผลิต* เขาจึงมีกำไร
อาทิ Reformat ,ISOmerization, Alkylation
ผมของดไม่กล่าวในรายละเอียดว่าเป็น themal / cat
ใครสนใจต้องค้นต่อเอง
ในกระบวนการดังกล่าว เปลี่ยนแปลงโครงสร้าง CH-group
และ รวม CH-group บางตัวจากสภาพ Gas ที่มีราคาถูกหรือไม่มีค่า
ทำให้เป็น liquid ใช้ประโยชน์เป็นเชื้อเพลิงได้ (เพิ่มผลผลิต)
เมื่อผ่านกระบวนการได้ reformate ออกมาแล้ว
n-Octane ก็กลายเป็น ISO-Octane
C8H18 ตัวเดิมเปลี่ยนโครงสร้างเป็น *branched chain Alkane*
2,2,4 TriMethylpentane
(ตัวเลข 2,2,4 ในที่นี้หมายถึงแตกกิ่งก้านสาขา 3 กิ่ง
ที่ตำแหน่ง C ที่ 2, 2, 4 )
การเรียกชื่อ เขาเรียก ตัวหลักตามค่า C cont. straight ที่ยาวที่สุด
ในกรณียังเหลือ C5 = pentane ส่วนกิ่งสาขา ที่ตำแหน่ง 2 และ 4
แยกออกเป็น 3 กิ่ง
แต่ละกิ่งเป็น Alkyl: CnH2n+1= CH3 เรียก Methyl
รวมกันเรียกว่า ===> 2,2,4 TriMethylPentane หรือ ISO Octane
ในตอนนี้ ISO-Octane มีค่าออคเทนเพิ่มขึ้นเป็น RON=100
เดิมเขาใช้ ISO-Octane เป็นตัว Reference (อ้างอิง)
ในการหาค่า Research Octane Number (RON)
แต่ค่า RON สูงสุด ก็ไม่ได้ถูกจำกัดไว้ที่ 100 เท่านั้น
สามารถทำให้สูงเกินกว่า 100 ได้ เพราะยังมีตัวอื่นอีกหลายตัว
เช่น กลุ่ม aromatic
กลุ่ม Aromatic: เป็นโครงสร้าง CH แบบ Ring มีกลิ่นเฉพาะตัว
เช่น Benzol หรือ Benzene= C6H6
สูตรโครงสร้าง: Cn H2n-6
ตัวนี้ unsaturated (ถ้าเขียนผิดช่วยแก้ด้วย)
มีความชั่วร้ายในตัวหลายอย่าง พร้อมที่จะเกิด reactive
ทำให้สถานะ unstable
กลิ่นดีก็ทำให้เกิดลูคีเมียถ้าสูดดมเข้าไปมาก
ด้วยลักษณะด้อยของตัวเองทำให้ถูกจำกัดการใช้งาน
ทั้งด้านเป็นเชื้อเพลิง และน้ำมันหล่อลื่น
แต่บนความชั่วร้ายก็มีความดี คือ ค่า RON ที่สูงกว่า 100
แต่ต้องผสมกับ solvent บางชนิด เช่น Toluene
เสียก่อนแล้วจึงจะ blend เข้ากับ gasoline ได้ (ไม่เกิน 1.3 vol%)
สมัยก่อนเยอรมันนิยมใช้มาก ภาษาเยอรมันเรียก MotorenBenzol
มีค่าความร้อนสูง 8400 kcal/l เทียบกับ 7650 kcal/l ของเบนซิน 91
** ค่าความร้อนที่สูงกว่า หมายถึงประหยัดเชื้อเพลิงมากกว่า
ลิตรต่อลิตรวิ่งได้ระยะทางไกลกว่า
ในปัจจุบัน น้ำมัน 95 ก็มีค่าความร้อนสูงกว่า 91
สิ่งเหล่านี้เป็นข้อมูลสำคัญทางเทคนิค
ที่ควรให้ประชาชน/นักเรียนนักศึกษาได้รับรู้
เครื่องยนต์ที่มีแรงอัดสูง เป็นเครื่องที่มีประสิทธิภาพสูง
( thermal efficiencyสูง) และจำเป็นต้องใช้น้ำมัน *ออคเทนสูง*
...เป็นเงื่อนไขทางเทคนิคที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
เรื่องสำคัญที่ควรรู้ ORI=Octane Requirement Increase
ความต้องการค่าออคเทน ของรถยนต์เพิ่มขึ้นโดยเฉลี่ย 5 AKI(ออคเทน)
หลังจากใช้งานไประยะ....อ่านเองก็แล้วกัน
//--
It generally takes 10,000 to 15,000 miles for a vehicle to reach
equilibrium deposit levels and maximum ORI. On the average,
ORI is about 5 AKI numbers, but the ORI of individual engines
can vary from 1 to over 13 numbers.
Thus, an engine may not knock when it is new, but after it
reaches equilibrium, a higher octane grade of gasoline may be
required to prevent knocking.
//--
การที่รถยนต์รุ่นใหม่มี Knock sensor
ช่วยปรับไฟให้อ่อนลงตามค่าออคเทน ที่เปลี่ยนแปลง
สามารถช่วยไม่ให้เครื่อง knock ได้
แต่ก็ไม่ได้ช่วยให้เครื่องยนต์มีประสิทธิภาพดีเท่าเดิม
เช่น เดียวกับการใส่แว่นตาเขียวให้ลากินฟาง และใช้งานหนัก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น