สันโดษ : ความหมาย และการฝึกฝน

สันโดษ

ความหมายของสันโดษ
เป็นมงคลข้อที่ 24 มงคลเป็นเหตุแห่งความสุข ความก้าวหน้าในการดำเนินชีวิต ซึ่งพระพุทธเข้าได้แสดงไว้ให้พุทธศาสนิกชนนำไปปฏิบัติเราเพียงแต่เปิดใจให้กว้างยอมรับความจริงตามกฎธรรมชาติ ด้วยจิตใจที่เป็นธรรมแล้วยินดีพอใจในสิ่งที่มี ที่เป็นที่หามาได้ ด้วยความซื่อสัตย์สุจริตรู้จักคิดดี คิดถูก เท่านั้นแหละ

ประเภทของสันโดษ
1. ยถาลาภสันโดษ ยินดีตามที่ได้ คือได้สิ่งใดมาก็พอใจอย่างนั้น ไม่เสียใจถ้าได้ไม่เท่าที่ต้องการ
2. ยถาพลสันโดษ ยินดีสิ่งที่ควารแก่สมรรถภาพคือคนเรามีความสามารถไม่เท่ากัน ทั้งกำลังกาย กำลังความคิด กำลังใจ กำลังความดี ก็ต้องรู้ว่า กำลังของตนเองมีแค่ไหน
3. ยถาสารุปปสันโดษ ยินดีสิ่งที่สมควรแก่ฐานะ คือให้พิจารณาว่าเรามีฐานะเป็นอะไร นักบวช ชาวบ้าน ครู นักเรียน อธิบดี เสมียน

วิธีฝึกให้มีสันโดษ
1. ให้หมั่นพิจารณาถึงความแก่ ความเจ็บ ความตาย อยู่ตลอดเวลา
2. ให้รู้จักปริมาณในการบริโภคอาหารกินเพื่ออยู่ไม่ใช่อยู่เพื่อกิน
3. ให้หมั่นให้ทานอยู่เสมอ ๆ เป็นการฆ่าความตระหนี่ ความโลภในตัวไปทีละน้อย ๆ
4. ให้หมั่นรักษาศีล
5. ให้หมั่นทำสมาธิเป็นประจำ

การเลี้ยงชีพด้วยสันโดษ
ในการดำรงชีพ พระพุทธศาสนามุ่งให้ทุกคนมุ่งหาปัจจัย 4 หล่อเลี้ยงร่างกาย พอเพียงเพื่อให้สังขารนี้สามารถดำรงอยู่ได้ตามอัตภาพ จากนั้นก็ใช้ร่างกายนี้สร้างความดีต่าง ๆ ให้เต็มที่ทุกรูปแบบทุกโอกาส มิได้มุ่งหมายให้คนเราดิ้นรนไขว่คว้าทะเยอทะยานจนเกิดเหตุเพื่อให้มีวัตถุต่าง ๆ พรั่งพร้อมบริบูรณ์ไว้บำรุงบำเรอตน

อานิสงค์ของการฝึกสันโดษ
1. ทำให้ตัดกังวลต่าง ๆ เสียได้
2. ทำให้ออกห่างจากอกุศลกรรม
3. ทำให้มีความสบายกายสบายใจ
4. ทำให้พ้นจากความผิด พบแต่สิ่งถูกต้อง
5. ทำศีลธรรมเกิดขึ้นในใจได้ง่าย
6. ทำให้พ้นจากทุกข์ภัยทั้งปวง
7. ทำให้มีกำลังใจสูง เมื่อรู้ว่าสิ่งใดไม่ดีก็มาฝ่าฝืนทำ
8. นำความเจริญก้าวหน้ามาสู่ตน
9. ทำให้มีโอกาสกระทำแต่สิ่งดี ๆ ยิ่ง ๆขึ้น
10. ได้ชื่อว่านำพระพุทธศาสนาให้รุ่งเรือง