ทำความรู้จัก "แม่น้ำเจ้าพระยา" มหานทีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

ชมรมคนรักในหลวง
ก่อนจะถึงวันพระราชพิธีเสด็จพระราชดำเนินถวายผ้าพระกฐิน โดยกระบวนพยุหยาตราทางชลมารค เรามาทำความรู้จัก "แม่น้ำเจ้าพระยา" มหานทีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์สักหน่อยครับ

จากหนังสือ "แม่น้ำเจ้าพระยา : มารดาแห่งสยามประเทศ" (The Chao Phya River : Mother of Siam) โดยสุจิตต์ วงษ์เทศ ระบุว่า...

"แม่น้ำเจ้าพระยา" เป็นแม่น้ำสายหลักสายหนึ่งของประเทศไทย เกิดจากการรวมตัวของแม่น้ำสายหลัก ๔ สายจากภาคเหนือ ได้แก่ แม่น้ำปิง แม่น้ำวัง แม่น้ำยม และแม่น้ำน่าน โดยไหลมารวมตัวกันที่ปากน้ำโพรวมเป็นสายเดียว และไหลออกสู่อ่าวไทยที่ปากน้ำ จ.สมุทรปราการ โดยเรียกรวมว่า "แม่น้ำเจ้าพระยา" แม่น้ำอันเป็นสัญลักษณ์หนึ่งของแผ่นดินสยาม

สำหรับที่มาของชื่อ "เจ้าพระยา" นั้นไม่มีหลักฐานปรากฏชัด สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงบันทึกไว้ในพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตเลขาว่า "ที่เราเรียกกันว่าปากน้ำเจ้าพระยาทุกวันนี้ แต่โบราณเรียกว่าปากน้ำพระประแดง ภายหลังเมื่อแผ่นดินงอกห่างออกไปไกลเมืองพระประแดงจึงเรียกว่า ปากน้ำบางเจ้าพระยา"

ด้าน ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เคยเล่าถึงแม่น้ำเจ้าพระยาว่าเริ่มต้นที่จุดรวมของแม่น้ำน่าน และแม่น้ำปิง ที่ปากน้ำโพ นครสวรรค์ ไปสิ้นสุดไหลออกทะเลที่ปากน้ำเมืองสมุทรปราการ ตำบลตรงที่แม่น้ำนี้ไหลออกทะเลนั้นเคยมีชื่อว่า "เจ้าพระยา" ชื่อตำบลนั้นก็เลยใช้เรียกชื่อแม่น้ำทั้งสายว่า "แม่น้ำเจ้าพระยา" เช่นเดียวกับที่เอาชื่อตำบลที่แม่น้ำสายอื่นๆไหลออกสู่ทะเลเรียกเป็นชื่อแม่น้ำ เช่น แม่น้ำบางปะกง แม่น้ำท่าจีน แม่น้ำแม่กลอง เป็นต้น...

ทั้งนี้ตลอดความยาว ๓๗๒ กิโลเมตร จากต้นแม่น้ำเจ้าพระยาที่ปากน้ำโพ จ.นครสวรรค จนถึงปากน้ำ จ.สมุทรปราการ แม่น้ำเจ้าพระยาต้องไหลลงผ่านหลายจังหวัดใจกลางประเทศไทย นับตั้งแต่พื้นที่ของจังหวัดนครสวรรค์ อุทัยธานี ชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง พระนครศรีอยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี กรุงเทพมหานคร และไหลลงสู่อ่าวไทยที่ปากน้ำ จ.สมุทรปราการ ในที่สุด