เลือก "กินเจ" อย่างไร ...ไร้ส่วนเกิน

เข้าเทศกาลกินเจปีนี้ เหล่าพ่อค้าแม่ขายต่างนำเสนอเมนูอาหารเจมากมายที่แปลกใหม่และแปลกตา เพื่อดึงดูดใจลูกค้า โดยไม่มีส่วนผสมของเนื้อสัตว์ หรือส่วนผสมอื่นใดที่มาจากสิ่งมีชีวิต ปรุงด้วยถั่วเมล็ดแห้งและถั่วแปรรูป เช่น เต้าหู้ โปรตีนเกษตร ซึ่งเป็นโปรตีนที่มีคุณค่าเทียบเท่ากับเนื้อสัตว์เมื่อกินกับข้าว ส่วนอาหารที่ทำเลียนแบบเนื้อสัตว์ในรูปแบบต่างๆ เช่น ขาหมู เป็ดย่าง ไส้กรอกหมู ส่วนมากทำมาจากแป้ง ซึ่งให้สารอาหารคาร์โบไฮเดรท มีโปรตีนน้อย กินมากมีแต่อ้วนกับอ้วน รวมไปถึงปัจจัยสำคัญที่ผู้บริโภคส่วนใหญ่มักจะนิยมทานอาหารเจกันเป็นแฟชั่น แถมยังไม่มีความรู้เรื่องอาหารเจเลยแม้แต่นิดเดียว จึงทำให้รับประทานอาหารเจกันอย่างผิดๆ ถูกๆ


เทศกาลกินเจ



อาจารย์อมราภรณ์ วงษ์ฟัก กรรมการบริหารหลักสูตรคหกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต (มสด.) กล่าวว่า หลายคนเข้าใจว่าเป็นเทศกาลแห่งการกินผักอย่างเดียว จึงก้มหน้าก้มตากินแต่ผัก โดยไม่ได้คำนึงการกินอาหารอื่นให้ครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะหมู่อาหารที่ให้สารโปรตีน ซึ่งมีความจำเป็นในการซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ ให้ร่างกายเจริญเติบโตและสร้างภูมิคุ้มกันแก่ร่างกายนั้น มีในเนื้อสัตว์มากกว่าในพืช

“ปัจจุบันนี้คนไทยหันมากินเจมากขึ้นจนกลายเป็นแฟชั่น และต่างก็ให้เหตุผลมากมาย ไม่ว่าจะเป็น การรับประทานอาหารเจ เพราะมีความเชื่อว่า การละเว้นเนื้อสัตว์ จะสร้างเสริมความเป็นสิริมงคลให้กับชีวิต หรือรับประทานอาหารเจเพื่อสุขภาพ จะทำให้ร่างกายเกิดการปรับตัวให้อยู่ในสภาวะสมดุล สามารถขับพิษของเสียต่างๆ ออกจากร่างกายได้ แต่ยังมีอีกหนึ่งความเชื่อที่ทำให้หลายคนหันมาทานเจกันมากขึ้นผิดปกติ ด้วยเหตุผลที่ว่า การไม่ทานเนื้อสัตว์และหันมารับประทานผักมากขึ้น เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยทำให้น้ำหนักลดลงอย่างได้ผล”

อาจารย์อมราภรณ์ กล่าวต่อว่า การรับประทานอาหารเจจะทำให้น้ำหนักลดลงได้นั้น ถือเป็นความเชื่อส่วนบุคคล ซึ่งตามหลักความจริงแล้ว การรับประทานอาหารเจ คือ เลือกทานแต่ผัก ไม่ทานเนื้อสัตว์ ไม่ทานแป้ง ก็จะทำให้น้ำหนักลดลงได้ และทำให้น้ำหนักเพิ่มขึ้นได้ “หากผู้รับประทานอาหารเจ เลือกวิธีการปรุงอาหารเจ ด้วยวิธีการ ทอด ผัด เพราะขั้นตอนการปรุงต้องใช้น้ำมัน ซึ่งจะทำให้น้ำหนักเพิ่มมากขึ้น แม้ว่าจะรับประทานแต่ผักก็ตาม ควรจะหันมาเลือกใช้วิธีการปรุงอาหารด้วยการ ต้ม นึ่ง จะดีกว่า”

สำหรับวิธีการเลือกรับประทานอาหารเจได้อย่างไม่ต้องกังวัลโรคอ้วนหรือไขมันส่วนเกินจะมาถามหา หลังจากเลิกรับประทานอาหารนั้น เรามีวิธีแนะนำดังนี้

1.เลือกกินข้าวหรือแป้งที่ไม่ขัดขาว เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีต ลูกเดือย ธัญพืชต่าง ๆ ร่างกายใช้พลังงานในการย่อยออกมาเป็นแป้งที่พร้อมดูดซึม ซึ่งน้ำตาลไม่สูงมากนัก เมื่อเทียบกับปริมาณที่เท่ากันของแป้งขัดขาว

2.เลือกผักใบมากกว่าพืชหัว เพราะผักใบมีคาร์โบไฮเดรตที่น้อยกว่าพืชหัวมาก ดังนั้น การกินผักใบจะทำให้เราได้พลังงาน และปริมาณแป้งน้อยกว่าจึงไม่ทำให้อ้วน

3.เลือกกินของนึ่ง, ต้ม, ตุ๋นดีกว่าของทอดและผัด เพราะช่วยให้เลี่ยงการกินน้ำมัน ซึ่งมีไขมันอยู่สูง

4.กินหวานให้น้อยลง ไม่ใช่ว่าเมื่อคุณกินเจแล้ว จะสามารถกินขนมหวานได้เต็มที่ เพราะไม่ว่าจะเป็นอาหารเจหรือไม่เจ ถ้ามีความหวานและผสมน้ำตาลอยู่มากก็อ้วนได้ไม่ต่างกัน

5.อดอาหาร ล้างพิษหลังกินเจ เพราะจะช่วยให้ร่างกายขับพิษต่าง ๆ ออกมาได้ ทั้งช่วยลดไขมันในเลือด ลดน้ำหนัก ลดภาวะร้อนในจากธาตุในร่างกายที่ไม่สมดุลได้อีกด้วย


อาหารเจ



หลังจากที่ฟังเคล็ดลับการเลือกรับประทานอาหารเจอย่างถูกวิธีไปแล้ว เราลองมาฟังเหตุผลของกลุ่มวัยรุ่นที่เลือกรับประทานอาหารเจ และเคล็ดลับเฉพาะส่วนตั๊วส่วนตัวของแต่ละบุคคลที่เกี่ยวกับการกินเจอย่างไรให้ไม่อ้วน แถมยังสุขภาพดีอีกด้วย

เริ่มต้นที่ “เฟิน” นางสาวปาณิสา เรืองไทย นิสิตชั้นปีที่ 2 สาขาพัฒนาผลิตภัณฑ์ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มก. กล่าวว่า ช่วงเทศกาลกินเจ เป็นช่วงที่มีอาหารแปลกๆ ใหม่ๆ ให้ลองรับประทานมากมายหลายอย่าง เธอจึงอยากลองกินเจดูบ้าง ส่วนตัวกินเจมาได้ 2-3 แล้ว แต่การกินเจของเธอไม่ได้กินไม่ครบ 10 วัน เพราะเน้นเอาความสะดวกใจสบายกายในการเลือกกินเจ "เท่าที่กินมา ก็กินแบบแล้วแต่สะดวกมากกว่าค่ะ เอาสบายใจตัวเองด้วย ไม่เคร่งมากค่ะ แต่ที่หันมากินเจ เพราะ การกินเจเหมือนเป็นการล้างท้องค่ะ ได้กินผักทดแทนเนื้อสัตว์ก็น่าจะทำให้สุขภาพดีจากภายใน แต่ก่อนเรากินเนื้อสัตว์มาตลอด พอถึงช่วงนี้ก็หันมากินผักก็เหมือนเป็นการล้างสารพิษไปในตัว ทำให้ร่างกายได้พักบ้าง"

ส่วนการกินเจเพื่อลดความอ้วนนั้น เธอแสดงทัศนะว่า ส่วนตัวไม่ได้กินเจ เพื่อลดน้ำหนัก เพียงแต่ต้องการงดอาหารประเภทเนื้อสัตว์เท่านั้น แต่มองว่าการกินเจที่ถูกวิธีก็อาจเป็นอีกทางหนึ่ง ที่ช่วยลดความอ้วนให้คนที่ต้องการควบคุมน้ำหนักได้เช่นกัน

"คิดว่าคงไม่ใช่ทั้งหมดที่กินเจแล้วจะผอม หุ่นดี คือ อยู่ที่เราจะเลือกกินมากกว่า ถ้ากินแป้งเยอะมันก็เท่านั้น แต่ถ้าคนที่กินเจเน้นการกินผัก ผลไม้ หรืออาหารที่ไม่มีน้ำมันมาก แบบนี้ก็อาจจะช่วยลดน้ำหนักได้จริง แล้วแต่การเลือกอาหารของแต่ละคน เพราะอาหารเจมันก็มีหลากหลาย ถ้าต้องการควบคุมน้ำหนักจริงๆ ก็ควรเลือกอาหารที่ไม่มัน ไม่มีแป้งเยอะ"

ด้าน "กิ๊ก-นางสาวพรพิมล ผลแก้ว" นิสิตชั้นปีที่ 2 สาขาพัฒนาผลิตภัณฑ์ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มก. กล่าวว่า ส่วนตัวไม่เคยกินเจมาก่อน แต่พอเห็นว่าช่วงเจมักจะมีอาหารหน้าตาแปลกใหม่ออกมาขายกันมาก จึงสนใจ และอยากทดลองกินเจ ซึ่งปีนี้เป็นปีแรกที่เธอได้ทดลองกินเจ

“การกินเจน่าจะดีต่อสุขภาพนะคะ เพราะเราได้เลี่ยงเนื้อสัตว์ในช่วงเดียวของปี ได้งดเนื้อสัตว์ที่ย่อยยากๆ ส่วนเรื่องลดความอ้วน ส่วนตัวไม่เชื่อว่ากินเจลดความอ้วนได้ เพราะอาหารเจเป็นแป้งเสียส่วนมาก มีแป้ง มีผัก แต่ส่วนใหญ่ก็เป็นโปรตีนกับแป้ง อาหารเจบางเจ้าก็ไม่ค่อยมีผักด้วย มันก็แล้วแต่คนที่เลือกอาหารด้วย ส่วนตัวการกินเจก็คงไม่ช่วยอะไรเรื่องลดความอ้วน เพราะไม่ได้ควบคุมเรื่องน้ำหนักอยู่แล้ว"


จับฉ่ายเจ



ส่วน "ไทด์-นายวัชรินทร์ พลอยงาม" นักศึกษาชั้นปีที่ 3 สาขาออกแบบนิเทศศิลป์ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษมบัณฑิต และหนึ่งในผู้เข้ารอบ 12 คนสุดท้าย จากเวที AF8 กล่าวถึงสาเหตุที่เลือกกินเจเพราะมองว่า การงดเว้นเนื้อสัตว์ในช่วง 10 วัน จะช่วยให้กระเพาะอาหารได้พักผ่อน และถือเป็นโอกาสที่เราจะได้ทำบุญ ถึงจะเป็นระยะเวลาสั้นๆ แต่ก็เป็นโอกาสที่ดี โดยเขาเองเพิ่งเริ่มกินเจเมื่อปีที่แล้ว ก่อนหน้านี้ยังคิดว่าเป็นเรื่องไกลตัว จนมีคนพูดให้ฟังถึงประโยชน์ของการกินเจ จึงอยากลองดู

"ปีที่แล้วผมกินได้แค่ 6 วัน อาจเพราะว่าเป็นครั้งแรกที่เริ่มกินจึงทำให้ไม่ชิน แต่ปีนี้จะลองใหม่ และพยายามให้ครบ 10 วันให้ได้ครับ ผมเคยคุยกับคุณหมอเรื่องอาหารการกินของคนเรา หมอบอกว่า คนเป็นสัตว์กินพืช ไม่ใช่สัตว์กินเนื้อ เพราะฉะนั้นถ้าจะงดกินเนื้อก็คงไม่มีผลเสียต่อร่างกาย เพียงแต่ต้องเลือกในสิ่งที่มีประโยชน์ กินอาหารที่ครบห้าหมู่ และระบบย่อยอาหารของเราก็คงต้องการการพักผ่อน การกินเจเหมือนเป็นการได้ช่วยให้ร่างกายเหนื่อยน้อยลง เพราะเนื้อสัตว์เป็นอาหารที่ย่อยยาก การกินผัก ผลไม้ก็จะทำให้ระบบขับถ่ายและระบบย่อยอาหารทำงานได้ดีขึ้น"

หนุ่มสถาปัตย์ กล่าวต่อไปว่า นอกจากนี้ส่วนตัวยังคิดว่าการกินเจ อาจช่วยเรื่องการลดความอ้วนได้ แต่ต้องกินประเภทผักผลไม้ หรือเลือกกินอาหารประเภทต้ม นึ่ง ไม่มีไขมัน เพราะถ้างดเนื้อสัตว์แล้ว ยังกินอาหารเฉพาะแป้งหรือน้ำตาล ก็ช่วยอะไรไม่ได้ ส่วนตัวเคยเห็นหลายคนที่กินเจเพื่อลดความอ้วน หากมีวินัยในตัวเอง การกินเจก็น่าจะเป็นตัวช่วยเรื่องควบคุมน้ำหนักได้อย่างดี ซึ่งการมีวินัยอาจจะมาจากความเชื่อของผู้ที่กินเจก็ได้ หากเชื่อว่าการละเว้นชีวิตสัตว์ เป็นการทำบุญที่ส่งผลให้ชีวิตเราดีขึ้น มันก็จะกลายเป็นเรื่องง่าย ทำให้มุ่งมั่นกินเจให้ครบวันตามที่ตั้งใจไว้

"บางคนก็อาจจะอธิษฐานก่อนกินเจด้วย อย่างผมก็อธิษฐานว่า ถ้ากินเจในปีนี้ครบ 10วันได้ขอให้อัลบั้มเพลงที่กำลังจะวางแผงมีชื่อเสียง แล้วพอเริ่มกินเจในปีที่ผ่านมา ทำให้ผมเลิกกินเนื้อสัตว์ใหญ่ไปเลย อาจจะกินเนื้อหมู ไก่ ปลา บ้าง แต่ก็พยายามลดลง และหันมาทานผักผลไม้ มากขึ้น ส่วนใครที่เพิ่งเริ่มกินเจปีนี้เป็นปีแรก ในช่วง1-2วันแรก อาจจะไม่ชิน แต่ถ้าเราอดทน มันก็ผ่านไป แล้วก็กลายเป็นเรื่องปกติ เพราะอาหารเจก็มีรสชาติอร่อยไม่แพ้อาหารปกติ พอครบวันจะเลิกกิน ก็อาจจะปรับสภาพร่างกายด้วยการเริ่มจากกินเนื้อปลา แล้วค่อยๆ กลับมากินอาหารตามปกติครับ"


โปรตีนเกษตร



“แพรว-นางสาวธัญญารัตน์ ฟักประดิษศร" นักศึกษาชั้นปี 4 คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มสด. เปิดเผยว่า ตนเป็นหนึ่งคนที่เลือกทานอาหารเจด้วยเหตุผลเพื่อสุขภาพ โดยมีเพื่อนคอยให้คำแนะนำวิธีการทาน เพราะถ้าเลือกรับประทานอาหารผิดๆ ถูก โดยเฉพาะอาหารที่เลียนแบบจำพวกเนื้อสัตว์ จะส่งผลเสียต่อร่างกาย

“แพรวทานอาหารเจ มา 6 ปีแล้วคะ เริ่มต้นมาจากเพื่อนที่ทานอาหารเจเป็นประจำ เพราะที่บ้านเพื่อนเป็นโรงเจ เราก็ได้แวะเวียนไปหาเพื่อนบ่อย จนเพื่อนแนะนำให้ลองทานเจ เพื่อสุขภาพและถือเป็นการทำบุญ ช่วงแรกก็เริ่มต้นด้วยการทานผัก ซื้ออาหารเจแบบสำเร็จรูปจำพวกมาม่า มาเก็บไว้ทาน หรือไม่ก็ซื้อตามตลาดสดทั่วไป แต่จะเลือกซื้ออาหารเจตามห้าง หรือร้านค้าที่ได้รับความนิยม เพราะจะมีความน่าเชื่อถือมากกว่า ซึ่งโดยส่วนตัวกลัวว่าจะมีเมนูอาหารที่ไม่ปลอดภัย หรือพยายามดัดแปลงวัตถุดิบที่เลียนแบบเนื้อสัตว์ และที่สำคัญถ้าเรารับประทานอาหารไม่ถูกวิธีจะส่งผลให้ร่างกายเกิดการเปลี่ยนแปลง เช่น อ่อนเพลีย หรือไม่ก็อ้วนขึ้นได้”

แพรวบอกว่า หลังจากรับประทานอาหารเจมาเป็นระยะเวลาหลายปี ทำให้ผลที่เกิดขึ้นกับตนเองอย่างเห็นได้ชัด ไม่ว่าจะเป็นสภาพจิตใจที่สดชื่นขึ้น ร่วมไปถึงร่างกาย ระบบขับถ่ายที่ดีขึ้น และที่สำคัญยังเป็นการทำบุญล้างบาป ที่ตลอดปีที่ผ่านมาเรามักจะรับประทานแต่เนื้อสัตว์ “แพรวคิดว่าการรับประทานอาหารเจเป็นสิ่งที่ดีกับตัวเอง ไม่ถึงกับเคร่งครัดอะไรมากมาย แต่ก็รู้สึกได้ว่าทั้งสภาพจิตใจและร่างกายเราดีขึ้นทุกๆ ครั้งที่รับประทานอาหารเจ”

เช่นเดียวกับ “โค้ก-นายณรงค์พันธ์ ศิริโสภาพงษ์" นักศึกษาชั้นปี 4 คณะวิทยาการจัดการ หลักสูตรบริหารธุรกิจ แขนงวิชาธุรกิจระหว่างประเทศ มสด. เปิดเผยเช่นกันว่า เลือกรับประทานอาหารเจพร้อมกับครอบครัวมาเป็นเวลา 2 ปีแล้ว ซึ่งที่บ้านเคร่งครัดในเรื่องการรับประทานอาหารมาก และจะเลือกทำอาหารเองมากกว่าที่จะซื้ออาหารสำเร็จรูป และทุกครั้งที่ถึงช่วงเทศกาลกินเจ อาม่าจะไม่ลืมแนะนำวิธีรับประทานอาหารอย่างถูกวิธีให้ลูกหลานตลอด

“เด็กวัยรุ่นผู้ชายส่วนใหญ่แล้ว มักจะไม่รับประทานอาหารเจ ถ้าที่บ้านหรือครอบครัวไม่ทานก็จะไม่ทานเด็ดขาด อาจจะเป็นเพราะไม่ค่อยใส่ใจเรื่องอาหาร และเรื่องสุขภาพสักเท่าไร แต่สำหรับผม ครอบครัวมักจะใส่ใจเรื่องอาหารการกินเป็นพิเศษ โดยเฉพาะช่วงเทศกาลกินเจ อาม่าของผมจะเป็นคนทำอาหาร คอยแนะวิธีการเลือกรับประทานอาหารเจ ซึ่งมันทำให้ผมรู้สึกว่า การรับประทานอาหารเจ ทำให้ร่างกายเราสมบูรณ์โดยที่ไม่จำเป็นต้องทานเนื้อสัตว์ มีจิตใจที่บริสุทธิ์ สดชื่น”

โค้ก บอกทิ้งท้ายว่า การเลือกรับประทานอาหารเจ ไม่ใช่มีเหตุผลแค่เรื่องความเชื่อเกี่ยวกับบาป บุญ คุณ โทษ เท่านั้น แต่ทำให้สุขภาพร่างกายและจิตใจเราสดชื่นมากขึ้น ถึงแม้เราจะลดละเลยรับประทานเนื้อสัตว์เป็นระยะเวลา 10 วันก็ตาม ก็ควรที่เลือกรับประทานอาหารที่เป็นประโยชน์ ไม่ควรทำให้ร่างกายอ่อนแอ หรือรับประทานอาหารที่ส่งผลเสียต่อร่างกาย