ปัญหานี้ตอบได้ว่า ความกตัญญูกตเวทีไม่มีความหมายเช่นนั้น การรู้พระคุณท่านและการตอบสนองพระคุณท่าน ไม่ใช่การทำให้ถูกใจท่าน แม้ในทางที่ไม่ดีไม่งาม ความมีกตัญญูกตเวที หมายถึง การคิดการพูดการทำเพื่อช่วย ยกย่องเชิดชูท่าน ผู้มีพระคุณ มิใช่ซ้ำเติมให้ที่ไม่ดีอยู่แล้ว เพิ่มความไม่ดียิ่งขึ้นเช่นนั้น เป็น “การเอาใจ” ไม่ใช่ “กตัญญูกตเวที”
“การเอาใจ” นั้นเป็นไปได้ทั้งทาง “ที่ควรและไม่ควร” แต่การแสดง “กตัญญูกตเวที” นั้นเป็นไปได้ใน “ทางดีทางเดียว” ผู้มีพระคุณทำไม่ดีไม่ชอบ จะแสดงกตัญญูกตเวทีต้องช่วยวิธีใด ก็ตามเพื่อให้เลิกทำเช่นนั้น ไม่จำเป็นจะต้องให้ถูกใจอย่างเดียวจะขัดใจบ้างหรือแม้จะขัดใจอย่างยิ่งก็ควรทำ
หากด้วยการทำเช่นนั้นจะสามารถช่วยให้ผู้มีพระคุณหยุดทำไม่ดีหันมาทำดีได้ ไม่มีการตอบแทนพระคุณใดจะงดงามเท่าการช่วยให้ท่านมีโอกาส “ได้ทำดีทำชอบ” ดังนั้นแม้ผู้มีพระคุณจะเป็นผู้ร้าย การแสดงกตัญญูกตเวทีตอบสนอง ก็เป็นสิ่งพึงทำอย่างยิ่ง จะไม่เป็นการทำให้ต้องพลอยเป็นคนไม่ดีไปด้วยได้เลย ผู้แสดงกตัญญูกตเวทีตอบสนองพระคุณของผู้แม้เป็นผู้ร้าย ย่อมทำให้ผู้แสดงกตัญญูกตเวที ผิดไปว่าเช่นเดียวกับการเอาใจดังกล่าวแล้วข้างต้น
การเอาใจที่ไม่ประกอบด้วยความกตัญญูกตเวที แม้บางทีจะเหมือนไม่เป็นโทษแต่บางทีก็เป็นโทษได้อย่างยิ่ง ทั้งผู้เอาใจและผู้ถูกเอาใจ ตัวอย่างที่พบเห็นกันอยู่ทั่วไปก็มีอยู่เป็นอันมาก บางทีถือการเอาใจไปเสียทุกสิ่งทุกอย่าง ไม่ว่าผิดว่าชอบ ไม่ว่าควรหรือไม่ควรว่า เป็นการแสดง ความกตัญญูกตเวทีเช่นนี้ก็เป็นโทษเห็นๆ อยู่ ควรจะได้รอบคอบสังวรระวังให้ เป็นการแสดงกตัญญูกตเวทีจริงๆ อย่าเพียงให้เป็นแต่การเอาใจหรือจะกล่าวว่าประจบไปเสียทุกเรื่องทุกครั้ง โดยไม่คำนึงถึงผลเสียผลดีอย่างใด
การเอาใจถึงเช่นนั้นนอกจากจะไม่เป็นการแสดงกตัญญูกตเวทีแล้ว ยังเป็นความอกตัญญูไปได้ แม้โดยไม่ตั้งใจก็ตามธรรมของพระพุทธเจ้าเป็นสิ่งละเอียดประณีต ควรทำความเข้าใจให้ดี จะได้ปฏิบัติให้เกิดผลดี ไม่หลงปฏิบัติผิดจนเกิดโทษทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น
สมเด็จพระญาณสังวร
การบริหารทางจิตสำหรับผู้ใหญ่
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น